Панҷшанбе 28 Март 2024 мелодӣ / 17 Рамазон 1445 ҳиҷрӣ қамарӣ
Мансури Ҳошимии Хуросонӣ
 Дарси ҷадид: Дарсҳое аз он ҷаноб дар бораи инки замин аз мардӣ олим ба ҳамаи дин ки Худованд ӯро дар он халифа, имом ва раҳнамойе ба амри худ қарор дода бошад, холи намемонад; Аҳодиси саҳиҳе аз Паёмбар дар ин бора; Ҳадиси 3. Барои мутолеъаи он, инҷоро клик кунед. Гуфтори ҷадид: Гуфторе аз он ҳазрат дар бораи инки фуру бурдани амдии сар дар об ҳаргоҳ сабаби расидани об ба гулӯ шавад, сабаби қазоъи рӯза аст. Барои мутолеъаи он, инҷоро клик кунед. Пурсиши ҷадид: Оё ақиқа кардан барои навзод, машрӯъ аст? Барои мутолеъаи посух, инҷоро клик кунед. Барои мутолеъаи муҳимтарин матолиби пойгоҳ, ба саҳифаи аслӣ муроҷиъа кунед. Нақди ҷадид: Ман ба унвони касе ки даъвати ҷаноби Мансурро пазируфта ва мусаммам ба заминасозӣ барои зуҳури Маҳдӣ аст, чигуна метавонам таколифи шаъии худам монанди намозу рӯза ва ҳаҷҷу закотро анҷом бидиҳам? Қабули даъвати ҷаноби Мансур сарфи назар аз инки барои зуҳури Маҳдӣ лозим аст, чи фойидае барои ман аз ҷиҳати амали ба таколифи шаръӣ дорад?! Барои мутолеъаи барраси, инҷоро клик кунед. Номаи ҷадид: Фарозе аз номаи он ҳазрат ки дар он дар бораи шиддат гирифтани бало ҳушдор медиҳад ва иллати он ва роҳи пешгирӣ аз онро табйин мекунад. Барои мутолеъаи он, инҷоро клик кунед. Нуктаи ҷадид: Нуктаи «Як қадам монда ба субҳ» навиштаи «Илёс Ҳакимӣ» мунташир шуд. Барои мутолеъаи он, инҷоро клик кунед. Барои мутолеъаи муҳимтарин матолиби пойгоҳ, ба саҳифаи аслӣ муроҷиъа кунед.
loading
Матни дарс
 
Тарҷумаи шарҳи форсии шайх Солеҳи Сабзаворӣ
Дарси сивум
Мавзӯъ:

Мавонеъи шинохт; Такаббур (2)

(أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی محمّد و آله الطاهرین

Дар дарси қабли мафҳуми такаббур ва маншаъи он табйин шуд ва сухан ба табаъоти он расид ки мубтанӣ бар пешгирӣ аз шинохти ҳақ ва илтизом ба он аст ва мутаъассифона дар миёни мусалмонон шеваъи фаровоне дорад ва аз ҳама бештар дар миёни се гурӯҳ аз онон қобили мушоҳида аст: Аҳли илм, аҳли қудрат ва аҳли сарват. Устозунал Мансур пеш аз ҳар чиз дар бораи)

[Такаббури аҳли илм]

(ки табаъоти муҳимтаре дорад ҳушдор медиҳад ва мефармояд:) Балки олимонашон (дар инҷо бештар ба маъноӣ олимони динӣ бо таваҷҷуҳ ба инки «Олим» дар адабиёти Исломӣ ба маъноӣ олими динӣ аст) аз сарватмандон ва қудратмандонашон мағруртаранд; Чароки эҳтироми мусалмонон ба онон (бо назар ба ҳурмати дин) бештар ва тамаллуқашон аз онон (яъне ситойиш ва чоплусишон барои онон) шадидтар аст (чунонки аз алқоби аҷиб ва ғарибе ки ба онон медиҳанд маълум аст); То ҷойе ки ононро дар бораи худ ба иштибоҳ андохта (яъне боварашон шуда ки ин тамаллуқҳои эҳсосии авом саҳиҳ аст) ва ба ин таваҳҳум дучор кардааст ки (воқеъан) аз дигарон бартаранд; Дар ҳоле ки мабнои бартарӣ дар Ислом, илм (ба маъноӣ маълумоти бештар) нест, балки тақво (ба маъноӣ амал ба воҷибот ва тарки муҳаррамоти Илоҳӣ) аст; Чунонки Худованд фармудааст: ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ;[1] «Ҳароина гиромитарини шумо назди Худованд ботақвотарини шумост» Ва рӯшан аст ки бисёрӣ аз олимони (эътиборӣ), ботақво нестанд (бинобарин, илми эътиборӣ мулозимае бо тақво надорад); Чунонки (устозунал Мансур ба ройиҷтарин разоъили ахлоқӣ дар миёни аҳли илм ишора мекунад ва мефармояд:) бархишон ба бархӣ дигар ҳасодат меварзанд (ба Худо паноҳ мебарем аз ҳасодате ки дар миёни аҳли илм ройиҷ аст), дар ҳоле ки Худованд (онро тақбеҳ карда ва) фармудааст: ﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ;[2] «Ё ба мардум бар чизе ки Худованд аз фазли худ ба онон додааст, ҳасодат меварзанд» Ва бархишон бар бархӣ дигар бартарӣ меҷуянд (ин бартариҷӯйи ва рақобати носолим ҳам миёни аҳли илм ривоҷ дорад; Ба ин тартиб ки ҳар кадом кӯшиш мекунад худашро бартар аз сойири олимон муъаррифӣ кунад), дар ҳоле ки Худованд фармудааст: ﴿تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا ۚ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ;[3] «Он саройи охиратро барои касоне қарор медиҳем ки дар замин баландӣ ва низ табоҳӣ намеҷӯянд ва оқибат барои парҳезкорон аст» Ва бархишон ҳақиқатро (аз тарс ё ба хотири мулоҳизоти сиёсӣ) кетмон мекунанд ва ба баҳои андак (монанди мол ва мансаб ва эътибор) мефурушанд (монанди ҳақонияти даъвати устозунал Мансур ки тавассути онон кетмон мешавад), дар ҳоле ки Худованд фармудааст: ﴿إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۙ أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ;[4] «Ҳароина касоне ки ончи Худованд аз китоб нозил кардро кетмон мекунанд ва ба баҳои андак мефурушанд, онон дар шикамҳои хеш ҷуз оташ намехуранд ва Худованд дар рӯзи қиёмат бо онон сухан намегӯяд ва покашон намесозад ва барояшон азобӣ дарднок аст» Ва бархишон мусалмононро аз ақойиди нодуруст ва аъмоли нораво (ки бар хилофи Исломи холис ва комил аст) боз намедоранд (яъне дар баробари инҳирофоти ақидатӣ ва амалии ҷомеъа сукут мекунанд ва вазифаи амри ба маъруф ва наҳй аз мункарро анҷом намедиҳанд), дар ҳоле ки Худованд фармудааст: ﴿لَوْلَا يَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ ۚ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَصْنَعُونَ;[5] «Чаро рӯҳониён ва олимон, ононро аз ақидаи нораво ва хӯрдани ҳаромашон боз намедоранд?! Ҳароина бад коре буд ки анҷом медоданд!» Ва бархишон амволи мардумро ба ноҳақ (ва таҳти ановини мухталиф) мехуранд ва аз роҳи Худованд (ки муҳимтарин мисдоқи он заминасозӣ барои таҳаққуқи ҳокимияти Худованд аст) бозмедоранд, дар ҳоле ки Худованд фармудааст: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ;[6] «Эй касоне ки имон овардид! Бисёрӣ аз олимон ва роҳибон, ҳароина амволи мардумро ба ботил мехуранд ва аз роҳи Худо бозмедоранд»! (Аз инҷо дониста мешавад ки Худованд дар китоби худ нисбат ба хиёнат ва инҳирофи олимон ҳушдор додааст.) Бо ин васф, мусаллам аст ки бархӣ авоми мусалмонон, аз бархӣ олимонашон ботақвотар ва табъан гиромитаранд (монанди марди кишоварз ё чӯпоне ки ба ризқи андак ва ҳалоли худ қонеъ аст ва ба касе ситам намекунад ва иддаъое ҳам надорад ва воҷиботашро анҷом медиҳад ва аз муҳаррамот мепарҳезад ва табъан назди Худованд ва авлиёъи Ӯ бар ҳазор олими машҳур ва пур иддаъо ки ба ҳасад ва бартариҷӯйи ва кетмони ҳақ ва хӯрдани амволи мардум ба ботил олудааст бартарӣ дорад. Лизо устозунал Мансур мефармояд:). Бал ман ҳеҷ гурӯҳӣ аз мусалмононро наёфтаам ки ба андозаи олимонашон дӯстдори тамаллуқ (яъне чоплусӣ) ва ситоиш бошад; Дар ҳоле ки Худованд (ба шиддат ин рӯҳия ва рӯйкардро тақбеҳ карда ва) фармудааст: ﴿لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ;[7] «Гумон мабар касоне ки ба ончи анҷом додаанд шодмонӣ мекунанд ва дӯст медоранд ки ба хотири ончи накардаанд ситоиш шаванд, гумон мабар ки аз азоб раҳоӣ меёбанд ва барои онон азобӣ дарднок аст»; То ҷойе ки бисёрӣ аз онон (дар маҷолис) болотар аз дигарон (дар сандалиҳои махсус ва маконҳои ҷудогона) менишинанд (дар ҳоле ки мо надидаем устозунал Мансур бо инки бидуни шак олими уламои замон аст ва азамат ва ҷалолати хоссе дорад, худро дар маҷолис аз мардум ҷудо кунад; То ҷойе ки бисёр пеш омадааст ки меҳмоне вориди маҷлиси эшон шуд ва эшонро аз дигарон нашнохта ва пурсидааст ки устозунал Мансур кадом аст?!) ва аз гӯшаи чашм (яъне бо ҳолати такаббур ва на бо ҳамаи чеҳра ба сурати мутавозиъона ва мӯҳтарамона) ба онҳо менигаранд (дар ҳоле ки мо ин рафторро низ дар устозунал Мансур надидаем; Зеро эшон бо ҳамаи рӯйи мубораки худ ба касе ки бо эшон сухан мегӯяд таваҷҷуҳ мефармояд ва ба қадрӣ мутавозеъ аст ки ҳеҷ кас дар сухан гуфтан бо эшон дучори изтироб намешавад) ва дастҳои худро барои бӯсиданашон пеш меоваранд (гӯё ки ба таҳқири мардум ва таъзими худ одат кардаанд, дар ҳоле ки мо борҳо дидаем касе ирода кардааст дасти мубораки устозунал Мансурро бибӯсад вале эшон ӯро манъ карда ва фармудааст: «Ин корро накун; Чароки ба ту зиён мерасонад ва барои ман суде надорад») ва онҳоро аз чоплусӣ ва ёвагӯӣ дар бораи худ боз намедоранд (то ҷойе ки шоъирон дар ҳузурашон ононро мадҳ мекунанд ва ғолиён дар бораи онон ғулув менамоянд ва онон мешунаванд ва наҳй намекунанд, дар ҳоле ки ман ҳаргиз надидаам касе дар маҳзари устозунал Мансур ин бузургворро бо ин сурат мадҳ карда бошад; Чароки иҷозаи ин корро намедиҳад ва бо ҳар ғулувве дар бораи худ шадидан бархурд мекунад; То ҷойе ки ба ёд дорам касе дар маҷлиси эшон бархост ва дар ситойиши эшон чизе гуфт ки мутазаммини ғулувве буд ва эшон фармуд: «Ин сухан дурӯғ аст ки гӯяндаи он азоб мешавад магар инки ба сӯӣ Худованд тавба кунад» ва он мард бедаранг гуфт: «Ба сӯӣ Худованд тавба мекунад»!) ва ёронашон аз пешрӯяшон мусалмононро канор мезананд ва дур мекунанд! (Ба баҳонаи инки музоҳими онон нашаванд, дар ҳоле ки машҳур аст Арабӣ биёбоннишин ба назди Паёмбар меомад ва абои ӯро аз пеш мекашид то ҳадде ки бар гардани муборакаш асар мекард ва ҳоҷати худро мехост ва касе набуд ки ӯро аз он ҳазрат дур кунад ва устозунал Мансур низ ба танҳоӣ ё бо яке аз асҳоби худ сафар мекунад ва бидуни ҳеҷ ҳоҷиб ё муҳофизе дар миёни мардум ҳозир мешавад ва ин дар ҳоле аст ки душманони эшон ҳамвора дар камини эшон ҳастанд. Ба унвони намуна, яке аз бародаронамон барои ман нақл кард, гуфт: Ман пеш аз онки устозунал Мансурро бишносам дар бозоре будам. Пас дар миёни ҷамъият чашмам ба марде нуронӣ ва ҷалилул қадр афтод ки ҳайбат ва вақори хоссе дошт, ба наҳве ки таваҷҷуҳи манро ба худ ҷалб кард. Дар ин ҳангом марде ки наздики ман буд мутаваҷҷеҳи нигоҳҳои ман ба ӯ шуд ва гуфт: Оё ин мардро мешиносӣ ки мардум ба ӯ шона мезананд ва ӯро ба ин сӯ ва он сӯ тела медиҳанд? Гуфтам: Бале! Гуфт: Ӯ беҳтарин халқи Худост! Ин инсони бузург то ин андоза аз такаббур ба дур аст, он гоҳ ин муддаиёни илм ки инсофан гурӯҳӣ ҷоҳил ва камсавод ҳастанд ва ҳеҷ шабоҳате ба олимони ростин надоранд, ба қадре мутакаббиранд ки инсон мутаъаҷҷиб мешавад! То ҷойе ки дар баробари устозунал Мансур ки бидуни ҳеҷ тардиде ба манзалаи устоди онон аст ва илми саҳиҳро ба онон таълим медиҳад такаббур меварзанд!) Чунонки (эшон худ ба намунае аз ин даст ишора мекунад ва мефармояд:) аз боби мисол, ман худ барои гуфтугӯ ба назди яке аз онон (ки гӯё аз уламоӣ бузурги Эрон будааст) рафтам ва аз ӯ хостам манро дар коре ки барои бозгардондани мусалмонон ба Исломи (холис ва комил) оғоз кардаам ҳимоят кунад (бо таваҷҷуҳ ба инки ҳимоят аз некукорон ақлан ва шаръан воҷиб аст ва вазифаи инсонӣ ва Исломии ҳар мусалмоне маҳсуб мешавад), вале ӯ аз фарти такаббур рӯй дар ҳам кашид ва сукут кард ва надими ӯ (яъне ходими ӯ) ки муваззаф ба посухгӯйи ба ҷойи ӯ дар ин гуна маворид буд, (бо иҷоза ва тақрири он олим) гуфт ки ҳазрати эшон умри худро барои бозгардондани мусалмонон ба Ислом (аз тариқи тадрис ва таълифу ифто) сарф кардаанд ва акнун ту аз роҳ расидаи ва мехоҳӣ ҷойи ҳазрати эшонро бигирӣ?! (Шумо бубинед навъи нигоҳи як олими мутакаббир чигуна аст ва чигуна пеш аз ҳар чиз нигарони ҷойгоҳи худ мешаванд!) Гуфтам агар ҳазрати эшон (ҳақиқатан ва аз рӯйи ихлос) умри худро барои анҷоми ин кор сарф кардаанд, шоиста аст аз анҷоми ин кор тавассути ман истиқбол кунанд, на инки ранҷида шаванд; Чароки анҷоми ин кор тавассути ман, ба ҳусули ғарази ҳазрати эшон ёрӣ мекунад (ва инсони оқил аз ҳусули ғаразаш истиқбол мекунад ва ранҷида намешавад) ва рӯшан аст ки ман барои гирифтани ҷойи ҳазрати эшон наёмадаам, балки барои ҳамкорӣ бо ҳазрати эшон барои бозгардондани мусалмонон ба Ислом омадаам ва шакке нест ки ҳар мусалмонеро дар ин росто вазифае аст (ва ин ихтисосе ба ин олими хос надорад! Бубинед чигуна устозунал Мансур бо эҳтиром ба он олими мутакаббир сухан мегӯяд ва дар айни ҳол, сухани ҳаққро мегӯяд ва наҳй аз мункар мекунад! Ин дарсе барои мо ва шумост ки айби бузургонро бо эҳтиром ба онҳо бигӯйем то шояд бипазиранд ва ислоҳ кунанд, ҳар чанд бештари онҳо мисли ин олими мутакаббир дар ҳар ҳол намепазирад ва ислоҳ намекунанд). Гуфт ки қиблаи аном (кинояӣ ғулувомез аз касе ки мавриди таваҷҷуҳ ва муроҷиъаи мардум аст) ва ноиби имом (унвонӣ бепоя ва инҳирофӣ барои фуқаҳо дар замони ғайбати Маҳдӣ), ба ҳамкории ту ниёзе надоранд ва ин кор, вазифаи уламои аълом (яъне бузург) ва мароҷеъи эъзом (тақлид) аст, на вазифаи амсоли ту риҷоли гумном! (Вақте олими ин қавм то ин андоза ҷоҳил аст ки чунин нигоҳи ҷоҳилонае дорад ва чунин сухани ҷоҳилонае мегӯяд, аз ҷоҳилони ин қавм набояд таъаҷҷуб кард ки бо устозунал Мансур ба хотири инки дар замин гумном аст ва аз уламоӣ стондорти ҳукумати ва мароҷеъи бастабандӣ шудаи онон маҳсуб намешавад душманӣ мекунанд!) Гуфтам ҳазрати эшон қиблаи кадом аном аст ва ноиби кадом имом ки ба ҳамкории мусалмонон ниёз надорад ва ин уламои аълом ва мароҷеъи эъзомро чи касе таъйин карда ки маълум аст ман аз онон нестам?! (Рӯшан аст ки марҷаъи оқилон ва нойиби халифаи Худо ба ҳамкории мусалмонон ниёз дорад ва ин уламои расмӣ ва мароҷеъи қонуниро ниҳодҳои ҷаълӣ ба ҳукумат таъйин кардаанд ки номи устозунал Мансур бо ин азаматии илмӣ ва маънавӣ дар миёни онҳо нест.) Пас ҳазрати эшон аз рӯйи нороҳатӣ бархост ки биравад, ба ин маъно ки дигар ҳозир ба шунидани суханони ман нест ва ман низ бо ӯ бархостам. Пас ба иқтизои одат (аз бас ки суфаҳо дасти ӯро бӯсида буданд!), дасти худро пеш овард то бибӯсам ва рафъи заҳмат кунам, вале ман дасти ӯро ба зер овардам (то ӯро бар такаббур ва инҳирофаш аз хатти Ислом тақрир накунам) ва ба мусофиҳа (ки суннатӣ Исломӣ аст) басанда кардам ва берун омадам, дар ҳоле ки ӯ аз ман хашмгин буд ки чаро дасташро набӯсидам! (Дар инки ин олими мутакаббир дақиқан чи касе буда, ихтилоф аст. Бархӣ мепиндоранд ки ӯ раҳбари Эрон будааст, вале ин воқеъият надорад; Зеро то ҷойе ки мо иттилоъ дорем, устозунал Мансур бо раҳбари Эрон гуфтугӣ мустақим надошта, вале ба таври ҳатм ӯ яке аз олимони машҳури Эрон аст. Мақсуди устозунал Мансур ҳам муъаррифии ин шахси хос дар ин китоб набуда, бал сирф тавсифи ин ҳолати зишт дар миёни аҳли илм будааст; Чунонки мефармояд:) Ин ҳолате аст ки дар бисёрӣ аз олимони мусалмон машҳуд аст ва ҳолотӣ бадтар аз ин низ дар бархӣ аз онон ҳаст ки зикри он муносибат надорад. (Шояд назари устозунал Мансур дар ин иборат ба истебдод ва такаббури сиёсӣ дар олимони Эрон буда ки аз истебдод ва такаббури фардӣ дар онон бадтар аст, вале баёни он муносиб боби ҳокимияти ғайри Худованд аст ва шояд назари шариф ба чизи дигаре будааст.) Рӯшан аст ки бо вуҷуди чунин руҳияе дар онон, умедӣ ба шинохти онон аз ҳақ намеравад ва пайравони онон низ ба табаъи онон, дар торикӣ (яъне зулумоти ҷаҳл ва гумроҳӣ) фуру мераванд (ин ишора ба сухани Худованд дар бораи касоне аст ки вилояти тоғутро мепазиранд; Мефармояд: ﴿وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ [Бақара/ 257]; «Ва касоне ки кофир шуданд авлиёъашон тоғут аст, ононро аз нур ба зулумот берун мекунанд»). Чунонки вақте (яке аз олимони рӯшанфикр ва машҳури қарни охир мавсум ба) Саййид Ҷамолиддин (д.1314қ) (намефармояд «Афғонӣ» ё «Асадободӣ» то иддаи сафиҳ ҷанҷоли миллӣ ва қавмӣ барнаянгезанд ки ӯ Афғонӣ ё Эронӣ нест; Чароки миллат ва қавмияти ин мард ҳеҷ аҳмияте дар назари устозунал Мансур надорад, балки танҳо амали солеҳи ӯ дар назари эшон муҳим аст, беонки ҳамаи аъмоли ӯро солеҳ бидонад ё ӯро ба таври куллӣ таъйид кунад. Инро аз он ҷиҳат мегӯям ки бархӣ мепиндоранд устозунал Мансур дар инҷо Саййид Ҷамолиддинро таъйид карда ва ҳамаи аъмоли ва ороъи ӯро қабул донистааст, дар ҳоле ки возеҳ аст ин тавр нест ва эшон танҳо ба номанигории ӯ бо олимони мусалмон ва бархурди мутакаббиронаи онон дар қабули ӯ ишора фармудааст. Лизо мефармояд: вақте ӯ) барои бархӣ олимони мусалмон (дар кишварҳои Исломӣ) номаҳое навишт ва ононро ба ҳушёрӣ дар баробари кофирон ва истодагӣ дар баробари истеъмор даъват кард, бисёрӣ аз онон ҷавобе ба ӯ надоданд (ва ин урфан такаббур маҳсуб мешавад; Чунонки номаҳои бисёре бо ин мазмун аз ӯ боқӣ монда, вале посухе барои бештари онҳо гузориш нашудааст, дар ҳоле ки агар посухе вуҷуд дошт табиъатан гузориш мешуд, ҳамон тавр ки ин номаҳо гузориш шудааст); Чароки худро ба боядҳо ва набоядҳо огоҳтар аз ӯ мепиндоштанд ва шаъни худро фаротар аз ин медонистанд ки мардӣ гумном ва ношинос (монанди Саййид Ҷамолиддин), барои онон таъйини таклиф кунад![8] (Ин такаббуре аст ки дар олимони имрӯза ҳам дар мувоҷеҳ бо даъвати устозунал Мансур дида мешавад ва ба эҳтимоли фаровон дар мувоҷеҳ бо даъвати Маҳдӣ низ дида хоҳад шуд.) ҳатто (яке аз муфтиён ва олимони бузурги аҳли ташаюъ ба номи) Мирзо Ҳасани Шерозӣ (д.1312қ) ки дар оғоз, даъвати ӯро иҷобат кард ва (таҳти таъсири рӯшангариҳои ӯ ва амсоли ӯ дар бораи қарордоди вогузории ҳаққи инҳисории тиҷорати тутун ва танбоку дар Эрон ба Ингилис ки дар раҷаби 1307 қамарӣ миёни Носируддин шоҳи Қоҷор ва давлати Ингилис мунъақад шуд) ба таҳрими танбоку фатво дод, ба зудӣ (бо таваҷҷуҳ ба хасоротҳо ва ғароматҳои сангине ки ба давлати Эрон ба хотири фасхи якҷонибаи ин қарордод таҳмил шуд ва ба назар расид ки ба мақруз шудан ва вобастагии бештари он ба давлати Ингилис анҷомидааст ва шояд бархӣ табаъоти дигар монанди рехта шудани хуни шуморе аз мусалмонон дар Эрон) аз ин кор пушаймон шуд; Чароки пиндошти Саййид Ҷамолиддин ӯро фиреб додааст![9] (Ба ҳар ҳол, устозунал Мансур дар мақоми дифоъ аз фатвои таҳрими танбоку ё радди он нест, балки танҳо дар мақоми интиқод аз такаббури аҳли илм дар баробари муслеҳон ва рӯшанфикрони мусалмон аст.) Ин дар ҳоле аст ки аҳли илм, ба далили таъсири бештари худ бар ҷомеъа, ниёзи бештаре ба шинохти ҳақ доранд ва дар сурати адами шинохти он, зиёни бештаре мебинанд ва мерасонанд ва рӯшан аст ки ноошноӣ онон бо он, муҳол нест (инро мефармояд ба хотири онки бархӣ авом мегӯянд: Читавр мумкин аст уламо ҳаққро нашнохта бошанд ё фалон олим ҳаққро нашнохта бошад?! Гӯё ки муҳол аст! Лизо мефармояд муҳол нест); Зеро мумкин аст ки касе дар бъуде аз абъоди дин (монанди фиқҳ) мутабаҳҳир бошад, вале дар бъудӣ дигар аз он (монанди ақида), огоҳии камтаре дошта бошад (ё билакс) ва ғариб нест ки Худованд чизеро аз олимӣ машҳур (монанди ин олимони мутакаббир) пӯшида дорад ва барои олимӣ дигар (монанди устозунал Мансур) ошкор гардонад ки машҳур нест; Чунонки гурӯҳе аз кофирон, нузули Қуръон бар Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва салламро бо вуҷуди мардоне (монанди Валид ибни Муғайраи Махзумӣ ва Уқба ибни Рабиъа аз Макка ва Ҳабиб ибни Амр ибни Умайр ва Урватибни Масъуд ва ибни Абди Ёлил аз Тоъиф) ки дар назари онон калонтар аз ӯ буданд, аҷиб шумурданд; Чунонки Худованд дар бораи онон фармудааст: ﴿وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ هَذَا الْقُرْآنُ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الْقَرْيَتَيْنِ عَظِيمٍ;[10] «Ва гуфтанд чаро ин Қуръон бар марди калоне аз ду шаҳр нозил нашуд?!» Ва дар посухи онон фармудааст: ﴿أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ ۚ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۚ وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا سُخْرِيًّا ۗ وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ;[11] «Оё онон раҳмати Парвардигоратро тақсим мекунанд?! Мо маъишаташон дар зиндагии дунёро миёнашон тақсим кардим ва пояӣ бархишонро аз бархӣ дигар болотар бурдем то бархишон бархӣ дигарро ба хидмат бигиранд ва раҳмати Парвардигорат беҳтар аз чизе аст ки гирд меоваранд». (Яъне Худованд беҳтар медонад ки раҳмати худ монанди набувват ё илмро ба чи касе бидиҳад ва мардум бояд ба ризоӣ Ӯ розӣ бошанд ва набояд барои Ӯ таъйини таклиф кунанд; Монанди ин ҷоҳилоне ки мегӯянд чаро Худованд ин илмро ба Мансур дод ва ба олимони бузург ва машҳури Эрон ё Арабистон надодааст?! Рӯшан аст ки Худованд бандагони худро беҳтар мешиносад ва аз истеъдодҳо ва салоҳиятҳои фикрӣ ва илмии онон огоҳтар аст ва аз ин рӯ, метавонад муносибтарин касро барои таҳаммули раҳматҳои хосси худ интихоб кунад.) Ба илова, Худованд парвое надорад аз инки халқӣ гумномро воситаи ҳидояти бандагони худ қарор диҳад; Чунонки фармудааст: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا ۘ يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا ۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ;[12] «Худованд шарм намекунад аз инки пашайе ё чизе фаротар аз онро масал қарор диҳад; Аммо касоне ки имон доранд медонанд ки он ҳақ аз ҷониби Парвардгорашон аст ва аммо касоне ки кофиранд мегуянд Худованд аз ин масал чи муроде доштааст?! Бисёриро бо он гумроҳ ва бисёриро бо он ҳидоят мекунад ва бо он ҷуз фосиқонро гумроҳ намекунад»! Бал ба таҷриба собит аст ки бештари авлиёъи Худованд инсонҳоӣ гумном будаанд (яъне мустазъаф буданд ва ҷузъи бузургон ва машҳоири қавми худ ки сафиҳо ононро бузург кардаанд набудаанд, ба наҳве ки таваққуъ намерафтааст мавриди раҳмати хосси Худованд қарор гиранд; Монанди Толут ки вақте Худованд ӯро барои ҳукумат баргузид қавмаш таъаҷҷуб карданд ва худро аз ӯ ба ҳукумат сазовортар донистанд) ва бо ин васф, рӯй гирифтан аз даъвати касе ба сабаби гумном будани ӯ, бар хилофи ақл ва эҳтиёт аст (чун мумкин аст ин даъват кунандаи мустазъаф ба ростӣ валии Худо бошад). Бал банойи Худованд бар он аст ки бар мустазъафони замин миннат ниҳад ва ононро пешвоён ва ворисони он қарор диҳад; Чунонки фармудааст: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ;[13] «Ва ирода дорем бар касоне ки дар замин нотавон шумурда шуданд миннат ниҳем ва ононро пешвоёне қарор диҳем ва ононро ворисон қарор диҳем». Бо ин васф, шойиста аст ки аҳли илм (хусусан инҳо ки худро аз устозунал Мансур олимтар мепиндоранд), даст аз ғурури ҷоҳилона бардоранд ва худро ﴿بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ напиндоранд ва сухани Хдовандро ба ёд оваранд ки фармудааст: ﴿نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ ۗ وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ;[14] «Пояӣ ҳар касро ки бихоҳим боло мебарем ва болотар аз ҳар дорои илме, олиме аст»! Ҳамчунонки шойиста аст пайравонашон нагӯянд: Мумкин нест ки ҳақ аз онон пӯшида бимонад ва барои касе ҷуз онон ошкор шавад; Зеро ин гуфторӣ дуруғ ва бепоя аст ки бо ақл ва шаръ созгорӣ надорад, балки бар хилофи маҳсус ва муҷарраб аст! (Чун борҳо воқеъ шуд ва ба вузуҳ қобили мушоҳида аст ки ҳақ аз олимони бисёре пӯшида монда ва бар Паёмбарон ва сиддиқон ошкор шуда ва имрӯз низ қобили мушоҳида аст ки ҳақ аз бештари олимон пӯшида монад ва бар устозунал Мансур ошкор шудааст; Зеро мо ба вузуҳ мебинем ки матолиби эшон дар ин китоб ҳамагӣ саҳиҳ ва мутобиқ бо меъёри шинохт аст, вале аз сойири олимон шунида намешавад, балки хилофи онҳо аз онон шунида мешавад. Ба ҳар ҳол, такаббур дар аҳли илм аз дигарон бештар аст, вале маҳдуд ба онон нест ва хусусан дар аҳли қудрат ва сарват низ мушҳуд аст. Лизо устозунал Мансур таҳти унвони)

[Такаббури аҳли қудрат ва сарват]

(мефармояд:) Ин қоъида (дар мавриди аҳли илм ки ба далили таъсири бештари худ бар ҷомеъа, ниёзи бештаре ба шинохти ҳақ доранд ва дар сурати адами шинохти он, зиёни бештаре мебинанд ва мерасонанд ва рӯшан аст ки ноошинойии онон бо он, муҳол нест) дар мавриди аҳли қудрат (монанди ҳокимон ва мудирони сиёсӣ) ва сарват (монанди моликон ва сарватмандон ва корхонадорон ва соҳибони маъодин) низ сидқ мекунад; Чароки шинохти ҳақ, бо қудрат ва сарват мулозимае надорад (яъне ин тавр нест ки ҳар кас қудрат ва сарват дорад, лузуман ҳаққро бештар мешиносанд), бал машҳуд аст ки бештарин қудрат ва сарват, дар ихтиёри касоне аст ки баҳраи камтаре аз шинохти ҳақ доранд ва бо ин васф, худдории онон аз шинохти ҳақ ба эътибори қудрат ва сарваташон, оқилона нест (яъне набояд чун раъис ҳасти ё пулдорӣ худатро аз шинохти ҳақ бениёз бидонӣ ва ба аҳли ҳақ беэътиноӣ ва беэҳтиромӣ кунӣ). Бал шойиста аст ки онон, ба эътибори қудрат ва сарваташон, эҳтимоми бештаре ба шинохти ҳақ дошта бошанд, то мабодо ба сабаби ноошноӣ бо он ва бархурдорӣ аз қудрат ва сарват, осеби бештаре ба худ ва ҷомеъа бирасонанд ва нохоста ва нодониста, мояи хасорати мусалмонон бишаванд. (Ин нуктаи бисёр муҳимме аст ки устозунал Мансур ба он таваҷҷуҳ медиҳад.) Ин ба он маъност ки қудратмандон ва сарватмандони мусалмон, бояд (бар хилофи рӯйкарди феълияшон,) бештар аз дигарон ба шинохти ҳақ ҳиммат кунанд ва (вақте онро шинохтанд) набояд аз бими костии қудрат ва сарваташон, аз қабули он имтиноъ варзанд; Чароки қудрат ва сарвати онон (аз назари ақли), барои ин аст ки саъодати дунё ва охираташонро таъмин кунад ва агар ин корро накунад, арзиш ва фоидае надорад (балки ба чизӣ зарарнок табдил мешавад. Ба ҳамин далил авлиёъи Худо қудрат ва сарватро ҳангоме дар ҷиҳати саъодати дунё ва охират қарор нагирад паст ва беарзиш медонистанд) ва рӯшан аст ки саъодати дунё ва охират, дар гарави шинохти ҳақ ва қабули он аст. Ҳамчунонки маншаъи қудрат ва сарват дар ҷаҳон, Худованд аст (чун қудратманди комил ва молики ҳамаи доройиҳои ҷаҳон Ӯст ва Ӯст ки ба ҳар кас мехоҳад қудрат ва рӯзӣ медиҳад) ва (бо ин васф,) ҳар кас ки ба Худованд бипайвандад, ба маншаъи қудрат ва сарват дар ҷаҳон пайвастааст (ва табъан умед меравад ки ба қудрат ва сарвати бештар ва мондагортаре даст ёбад), дар ҳоле ки ҳар кас аз Ӯ ҷудо шавад, аз маншаъи қудрат ва сарват дар ҷаҳон ҷудо шудааст (ва табъан тавақуъ меравад ки қудрат ва сарвати андак ва беарзишаш дер ё зуд зоъил шавад) ва ин акси чизе аст ки ғолибан пиндошта мешавад (чун ғолибан пиндошта мешавад ки ҳар кас бо Худо бошад муҳкам ба заъф ва фақри ҳамешагӣ дар дунё аст ва ҳар кас ба Худо пушт кунад ба қудрат ва сарвати абадӣ дар дунё даст меёбад, дар ҳоле ки ин бо як нигоҳи амиқ ва дарозмуддат воқеъият надорад; Чароки аз як сӯ молики ҳақиқӣ ва истеҳқоқӣ қудрат ва сарват дар дунё дӯстони Худо ҳастанд ва дигарон қудрат ва сарватро аз онон ғасб кардаанд ва қудрат ва сарвати дуздӣ, қудрат ва сарвати ҳақиқӣ маҳсуб намешавад ва аз сӯӣ дигар ҳаракати торих ба сӯӣ он аст ки қудрат ва сарват дар ихтиёри дӯстони Худо қарор гирад ва онон ворисони ҷаҳон хоҳанд буд); Чунонки Худованд фармудааст: ﴿مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا;[15] «Ҳар кас иззат мехоҳад, иззат ҳамааш барои Худованд аст» Ва фармудааст: ﴿أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا;[16] «Оё назди онон иззат меҷӯяд?! Дар ҳоле ки ҳамаи иззат барои Худованд аст» Ва фармудааст: ﴿وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَفْقَهُونَ;[17] «Ганҷиноҳои осмон ва замин барои Худованд аст, вале мунофиқон огоҳи надорад» Ва фармудааст: ﴿وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ;[18] «Ва ҳеҷ чизе нест магар онки ганҷинаҳояш дар назди Мост ва онро ҷуз ба андозаи маълум фуру намефиристем» Ва фармудааст: ﴿مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ ۖ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ;[19] «Ончи назди шумост аз байн меравад ва ончи назди Худост боқӣ мемонад» Ва фармудааст: ﴿وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ;[20] «Худованд бениёз аст ва шумо фуқаро ҳастед»!

Ҳосил онки танҳо касоне мувафақ ба шинохти ҳақ ва илтизоми ба он мешаванд ки (бо аз байн бурдани ҳолати истеғно,) худро ба он ниёзманд бидонанд ва даст аз такаббур дар баробари он ба сабаби доштаҳои худ дар дунё бардоранд; Чароки бар хилофи ончи мумкин аст ба назар биёяд, ҳар чи доштаҳои онон дар дунё бештар бошад, ниёзи онон ба шинохти ҳақ ва илтизоми ба он бештар аст ва табъан ҳар чи ниёзи онон ба он бештар бошад, лозим аст ки тавозуъ ва талаби онон барои он бештар бошад. (Чи дарси зебое аст ин дарсе ки устозунал Мансур ба аҳли илм ва қудрат ва сарват медиҳад ки ҳар чи илм ва қудрат ва сарваташон бештар аст, ба шинохти ҳақ ва қабули он ниёзмадтаранд ва табъан бояд дар баробари он мутавозеътар бошанд. Кош онҳо ин дарсро фаро бигиранд то бисёрӣ аз мафосид ки аз такаббури онҳо бар мехезад аз байн биравад ин шоъ Аллоҳ.

و السلام علیکم و رحمت الله)

↑[1] . Ҳуҷарот/ 13.
↑[2] . Нисоъ/ 54.
↑[3] . Қасос/ 83.
↑[4] . Бақара/ 174.
↑[5] . Моъида/ 63.
↑[6] . Тавба/ 34.
↑[7] . Оли Имрон/ 188.
↑[8] . Барои мулоҳизаи номаҳои ӯ ба онон, нигоҳ кун ба: Рашид Ризо, торихул шейх Муҳаммад Абду, ҷ1, с 56 ба бад.
↑[9] . Барои огоҳи аз ин моҷаро, нигоҳ кун ба: Табо Табоӣ, нақши Саййид Ҷамолуддин дар бедории машриқ замин, с 62 ва 63.
↑[10] . Зухруф/ 31.
↑[11] . Зухруф/ 32.
↑[12] . Бақара/ 26.
↑[13] . Қасос/ 5.
↑[14] . Юсуф/ 76.
↑[15] . Фотир/ 10.
↑[16] . Нисоъ/ 139.
↑[17] . Мунофиқун/ 7.
↑[18] . Ҳиҷр/ 21.
↑[19] . Наҳл/ 96.
↑[20] . Муҳаммад/ 38.
Ҳамрасонӣ
Ин матлабро бо дӯстони худ ба иштирок гузоред, то ба густариши илм ва маърифати динӣ кӯмак кунед. Шукронаи ёд гирифтани як нуктаи ҷадид, ёд додани он ба дигарон аст.
Email
Telegram
Facebook
Одноклассники
ВКонтакте
Метавонед ин матлабро ба забонҳои зер низ мутолеъа кунед:
Агар бо забони дигаре ошнойи доред, метавонед ин матлабро ба он тарҷума кунед. [Форми тарҷума]
Барои шунидани савти дарси сивум инҷоро клик кунед.