سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

لطفاً توضیح دهید که آیا صرف اطلاق در یک آیه یا حدیث، می‌تواند دلیل شود که بگوییم منظور گوینده هم مطلق بوده؟ مثلاً در آیه گفته شده: «وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ». آیا صرف مطلق آمدن کلمه «نعمت» دلیل می‌شود که قایل شویم مراد «مطلق نعمت» است، یا اینکه لازم یا بهتر است قایل شویم که منظور از نعمت، نعمت دین است؟ این بحث مهمی است؛ چون در نحوه استنباط احکام و مسایل اعتقادی نقش مهمی دارد.

متکلّم هرگاه حکیم باشد، کلام خود را موافق با مراد خود قرار می‌دهد و هر کلمه‌ای را در جای خود استعمال می‌کند و از اطلاق نابجا می‌پرهیزد؛ به این معنا که هرگاه قصد تقیید دارد، کلام خود را مطلق نمی‌گذارد، بلکه برای آن قیدی متّصل یا منفصل قرار می‌دهد تا بر آن دلالت کند؛ چراکه در غیر این صورت، إغراء به جهل لازم می‌آید؛ به این معنا که مخاطب گمراه می‌شود و می‌تواند عذر بیاورد که من به ظاهر کلام اخذ کردم و از غیب آگاهی نداشتم و روشن است که خداوند، حکیم‌ترین متکلّمان است و از این رو، اطلاق کلام او حجّت است و تقیید آن جایز نیست، مگر هنگامی که قیدی از جانب او برسد؛ چراکه تقیید آن بدون قیدی از جانب او، نافرمانی او، بلکه دروغ بستن بر او محسوب می‌شود؛ با توجّه به اینکه خارج کردن کلام او از جای خود و نسبت دادن چیزی به او بدون علم است، در حالی که او از این کار نهی کرده و فرموده است: ﴿يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ[۱]؛ «کلمات را از جاهای خود خارج می‌کنند» و فرموده است: ﴿إِنْ عِنْدَكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ بِهَذَا ۚ أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ[۲]؛ «شما را هیچ دلیلی بر این نیست، آیا به خداوند چیزی را نسبت می‌دهید که به آن علم ندارید؟!» از این رو، علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در کتاب «بازگشت به اسلام»[۳] بر «حجّیّت ظواهر و عمومات قرآن» تأکید کرده و فرموده است:

ظاهر عبارات عاقلان در میان آنان حجّت است و نشانگر مراد جدّی آنان شمرده می‌شود و عمومات آن، لغو شمرده نمی‌شود، بلکه تا زمان ورود مخصّص، بر عمومیّت خود حمل می‌شود و روشن است که خداوند نیز یکی از عاقلان، بلکه خالق و رئیس آنان است و با این وصف، ظاهر و عموم عبارات او از این قاعده مستثنا نیست.

بنابراین، مراد از ﴿نِعْمَةَ اللَّهِ در آیه‌ی مذکور، مطلق نعمت است و دلالت دارد بر اینکه تبدیل هر یک از نعمت‌های خداوند با ناسپاسی، مقتضی عقابی درخور است؛ چنانکه در آیه‌ای دیگر فرموده است: ﴿لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ[۴]؛ «اگر شکر گزارید برایتان می‌افزایم و اگر ناسپاسی کنید هرآینه عذاب من شدید است».

آری، گاه الف و لام در کلمه‌ای، الف و لام جنس نیست، بلکه الف و لام عهد است و آن هنگامی است که کلمه در فرد خاصّی ظهور دارد که برای مخاطب شناخته شده است؛ مانند کلمه‌ی ﴿الرَّسُولَ در سخن خداوند، آنجا که فرموده است: ﴿أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا ۝ فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ[۵]؛ «به سوی فرعون پیامبری فرستادیم، پس فرعون پیامبر را نافرمانی کرد»؛ با توجّه به اینکه مراد از آن مطلق پیامبر نیست، بل همان پیامبری است که پیش‌تر از او یاد کرده و برای مخاطب شناخته شده است. بنابراین، باید در مواجهه با کلماتی که الف و لام دارند دقّت کرد تا کلماتی مانند این، مطلق انگاشته نشوند.

↑[۱] . النّساء/ ۴۶
↑[۲] . یونس/ ۶۸
↑[۴] . إبراهیم/ ۷
↑[۵] . المزّمّل/ ۱۵-۱۶
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.