سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

بعد از مرگ حیوانات، چه اتفاقاتی برایشان پیش می‌آید؟ آیا بهشت و جهنمی دارند؟

نگرش خداوند به حیوانات، با نگرش بیشتر مردم به آن‌ها متفاوت است. بیشتر مردم حیوانات را موجوداتی فاقد شعور و تکلیف تصوّر می‌کنند و می‌پندارند که مرگ، پایان کار آن‌هاست، ولی خداوند در کتاب خود، حیوانات را امّت‌هایی مانند انسان‌ها دانسته و از حشر آن‌ها خبر داده و فرموده است: ﴿وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ ۚ مَا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ۚ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ[۱]؛ «و هیچ جنبنده‌ای در زمین و پرنده‌ای که با دو بالش پرواز می‌کند نیست مگر اینکه امّت‌هایی مانند شما هستند، در کتاب چیزی را فروگذار نکرده‌ایم، سپس به سوی پروردگارشان محشور می‌شوند» و فرموده است: ﴿وَإِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ[۲]؛ «و هنگامی که حیوانات محشور شوند». ظاهر آن است که این محشور شدن، برای تحقّق عدالت نسبت به آن‌ها و رسیدنشان به جزای اعمالشان است؛ چنانکه در حدیثی از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم رسیده است: «إنَّ الجَمّاءَ لَتُقِصُّ مِنَ الْقَرْناءِ يَوْمَ الْقِيامَةِ»[۳]؛ «در روز قیامت، حیوان بی‌شاخ از حیوان شاخدار تقاص می‌گیرد» و در حدیثی دیگر از آن حضرت رسیده است: «لَتُؤَدَّنَّ الْحُقُوقُ إِلَى أَهْلِها يَوْمَ الْقِيامَةِ حَتّى يُقادَ لِلشّاءِ الْجَلْحاءِ مِنَ الْقَرْناءِ تَنْطَحُها»[۴]؛ «هرآینه در روز قیامت همه‌ی حقوق به صاحبانش باز می‌گردد، تا جایی که برای گوسفند بی‌شاخ از گوسفند شاخداری که او را شاخ زده است انتقام گرفته می‌شود» و در حدیثی دیگر از آن حضرت رسیده است: «يَقْتَصُّ الْخَلْقُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ حَتّى الْجَمّاءُ مِنَ الْقَرْناءِ وَحَتّى الذَّرَّةُ مِنَ الذَّرَّةِ»[۵]؛ «همه‌ی مخلوقات از یکدیگر تقاص خواهند گرفت، حتّی حیوان بی‌شاخ از حیوان شاخدار و حتّی مورچه از مورچه» و در حدیثی از ابو ذر رسیده است: «بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ إِذِ انْتَطَحَتْ عَنْزَانِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: أَتَدْرُونَ فِيمَا انْتَطَحَتَا؟ قَالُوا: لَا نَدْرِي، قَالَ: لَكِنَّ اللَّهَ يَدْرِي وَسَيَقْضِي بَيْنَهُمَا»[۶]؛ «هنگامی که نزد رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نشسته بودیم، ناگاه دو بز به یکدیگر شاخ زدند، پس پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: آیا می‌دانید که برای چه به یکدیگر شاخ زدند؟ گفتند: نمی‌دانیم، فرمود: ولی خداوند می‌داند و میان آن دو قضاوت خواهد کرد». بر این اساس، می‌توان توقّع داشت که میان حیوانات و انسان‌هایی که به آن‌ها ستم کرده‌اند نیز قضاوت شود؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«رَأَى الْمَنْصُورُ رَجُلًا يُؤْذِي كَلْبًا، فَقَالَ لَهُ: لَا تُؤْذِهِ فَإِنَّهُ يُحْشَرُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَيَقْتَصُّ مِنْكَ»؛ «منصور مردی را دید که سگی را آزار می‌دهد، پس به او فرمود: آزارش نده؛ چراکه آن در روز قیامت محشور می‌شود، پس از تو تقاص می‌گیرد».

همچنانکه قضاوت میان انسان‌ها و حیواناتی که به آن‌ها ستم کرده‌اند نیز ممکن است و این جای تعجّب و استبعاد ندارد؛ چراکه خداوند در داستان سلیمان علیه السلام از شعور حیوانات و مسؤولیّت آن‌ها خبر داده و به عنوان نمونه، فرموده است: ﴿وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ ۝ لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ ۝ فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطْتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ[۷]؛ «و سراغ پرندگان را گرفت، پس گفت: چرا هدهد را نمی‌بینم یا اینکه از غایبان است؟ هرآینه او را کیفری سخت خواهم داد یا او را ذبح خواهم کرد یا اینکه برای من دلیلی روشن خواهد آورد. پس (هدهد) به زودی رسید و گفت: من از چیزی آگاهی یافته‌ام که تو از آن آگاهی نیافته‌ای و برای تو از سبأ خبری قطعی آورده‌ام». روشن است که این آیات، بر شعور و مسؤولیت حیوانات دلالت دارد؛ زیرا اگر هدهد شعور و مسؤولیّتی نداشت، پیامبر خدا که حکیم و معصوم است، از غیبت او خشمگین نمی‌شد و مجازات او را جایز نمی‌دانست. بنابراین، تردیدی نیست که حیوانات سطحی از شعور و مسؤولیّت را دارند و به تناسب آن، در روز قیامت مؤاخذه خواهند شد و پاداش یا کیفر خواهند دید، هر چند برخی از صحابه و تابعین عقیده داشتند که این پاداش یا کیفر، موقّت خواهد بود و حیوانات پس از تحقّق عدالت و رسیدن به جزای اعمالشان در روز قیامت، به خاک تبدیل خواهند شد[۸]، ولی انصاف آن است که دلیلی برای این عقیده وجود ندارد و تداوم پاداش و کیفر آن‌ها در آخرت ممکن است؛ همچنانکه در برخی روایات، از وجود حیواناتی در بهشت و دوزخ سخن به میان آمده است.

↑[۱] . الأنعام/ ۳۸
↑[۲] . التّکویر/ ۵
↑[۳] . مسند أحمد، ج۱، ص۷۲
↑[۴] . مسند أحمد، ج۲، ص۳۰۱
↑[۵] . مسند أحمد، ج۲، ص۳۶۳
↑[۶] . تفسير عبد الرزاق، ج۲، ص۲۰۶؛ تفسير الطبري، ج۷، ص۲۴۸
↑[۷] . النّمل/ ۲۰-۲۲
↑[۸] . نگاه کنید به: تفسير عبد الرزاق، ج۳، ص۳۴۴؛ تفسير الطبري، ج۳۰، ص۳۳؛ المستدرك على الصحيحين للحاكم، ج۲، ص۳۱۶.
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.