۱ . أَخْبَرَنَا صَالِحُ بْنُ مُحَمَّدٍ السَّبْزَوَارِيُّ، قَالَ: قُلْتُ لِلْمَنْصُورِ الْهَاشِمِيِّ الْخُرَاسَانِيِّ: هَلْ بَلَغَكَ فِي النَّيْرُوزِ شَيْءٌ؟ فَقَالَ: لَا، إِلَّا قَوْلَ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ: «نَيْرُوزُنَا كُلُّ يَوْمٍ».
ترجمه‌ی گفتار:
صالح بن محمّد سبزواری ما را خبر داد، گفت: به منصور هاشمی خراسانی گفتم: آیا درباره‌ی نوروز چیزی به تو رسیده است؟ فرمود: نه، مگر سخن علی علیه السلام که نوروز ما هر روز است.
۲ . أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْهَرَوِيُّ، قَالَ: سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى: ﴿قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ﴾[۱]، فَقَالَ: هُمَا الْفِطْرُ وَالنَّحْرُ، فَقُلْتُ: فَسِّرْ لِي جُعِلْتُ فِدَاكَ، فَقَالَ: كَانَ لِلنَّاسِ يَوْمَانِ مِنْ كُلِّ سَنَةٍ يَفْرَحُونَ بِهِمَا لِمَا يَجْمَعُونَ فِيهِمَا مِنْ مَتَاعِ الدُّنْيَا وَزِينَتِهَا، وَهُمَا النَّيْرُوزُ وَالْمِهْرَجَانُ، فَأَبْدَلَهُمُ اللَّهُ بِهِمَا يَوْمَيْنِ مِنْ كُلِّ سَنَةٍ، وَهُمَا الْفِطْرُ وَالنَّحْرُ، فَبِهِمَا فَلْيَفْرَحُوا، فَقَدْ يَجْمَعُونَ فِيهِمَا ثَوَابَ الْآخِرَةِ، وَهُوَ خَيْرٌ مِنْ ثَوَابِ الدُّنْيَا، فَقَالَ: ﴿قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ﴾.
ترجمه‌ی گفتار:
محمّد بن عبد الرّحمن هروی ما را خبر داد، گفت: از منصور درباره‌ی سخن خداوند پرسیدم که می‌فرماید: «بگو به فضل خداوند و به رحمتش، به آن باید شادی کنند، آن از چیزی که گرد می‌آورند بهتر است»، پس فرمود: آن دو فطر و قربان هستند، گفتم: برایم توضیح بده فدایت شوم، پس فرمود: برای مردم دو روز از سال بود که در آن دو به خاطر چیزی از متاع و زینت دنیا که گرد می‌آوردند شادی می‌کردند و آن دو نوروز و مهرگان بودند، پس خداوند به جای آن دو، دو روز از سال را برایشان قرار داد و آن دو فطر و قربان هستند، پس باید در آن دو شادی کنند؛ چراکه در آن دو پاداش آخرت را گرد می‌آورند و آن از پاداش دنیا بهتر است، پس فرمود: «بگو به فضل خداوند و به رحمتش، به آن باید شادی کنند، آن از چیزی که گرد می‌آورند بهتر است».
۳ . أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْجُوزَجَانِيُّ، قَالَ: كُنَّا مَعَ الْمَنْصُورِ فَاسْتَأْذَنَهُ رِجَالٌ مِنَّا لِلْخُرُوجِ، فَقَالَ لَهُمْ: أَيْنَ تَذْهَبُونَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ؟ فَقَالُوا: هَذَا يَوْمُ النَّيْرُوزِ، فَنُطْعِمُ أَهْلِينَا، وَنَصِلُ أَرْحَامَنَا، فَأَذِنَ لَهُمْ، فَلَمَّا خَرَجُوا، قُلْتُ لَهُ: أَأَذِنْتَ لَهُمْ أَنْ يُعَظِّمُوا النَّيْرُوزَ؟! فَقَالَ كَمُغْضَبٍ: مَاذَا تُرِيدُ؟! أَتُرِيدُ أَنْ أَقُولَ لَهُمْ: لَا تُطْعِمُوا أَهْلِيكُمْ، وَلَا تَصِلُوا أَرْحَامَكُمْ؟! لَا وَاللَّهِ، لَا أَنْهَاهُمْ عَنِ الْمَعْرُوفِ! فَلَمَّا رَجَعُوا إِلَيْهِ بَعْدَ أَيَّامٍ قَالَ لَهُمْ: أَأَطْعَمْتُمْ أَهْلِيكُمْ، وَوَصَلْتُمْ أَرْحَامَكُمْ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ، فَافْعَلُوهُمَا فِي كُلِّ شَهْرٍ! فَلَمَّا خَرَجُوا قُلْتُ لَهُ: وَاللَّهِ لَا نُخَالِفُكَ فِي شَيْءٍ إِلَّا وَالْحَقُّ مَعَكَ وَالْخَطَأُ مِنَّا!
ترجمه‌ی گفتار:
عیسی بن عبد الحمید جوزجانی ما را خبر داد، گفت: به همراه منصور بودیم، پس مردانی از ما از آن جناب برای رفتن اذن خواستند، پس به آنان فرمود: کجا می‌روید اگر خدا بخواهد؟ گفتند: امروز روز نوروز است، پس به خانواده‌ی‌مان طعام می‌دهیم و به خویشان‌مان سر می‌زنیم، پس به آنان اذن داد، پس چون بیرون رفتند به آن جناب گفتم: آیا به آنان اذن دادی که نوروز را تجلیل کنند؟! پس در حالی که خشمگین به نظر می‌رسید فرمود: چه می‌خواهی؟! آیا می‌خواهی که به آنان بگویم به خانواده‌ی‌تان طعام ندهید و به خویشان‌تان سر نزنید؟! نه به خدا سوگند آنان را از معروف نهی نمی‌کنم! پس چون بعد از چند روز به نزد آن جناب بازگشتند به آنان فرمود: آیا به خانواده‌ی‌تان طعام دادید و به خویشان‌تان سر زدید؟ گفتند: آری، فرمود: خوب کردید، پس این دو کار را در هر ماه انجام دهید! پس هنگامی که بیرون رفتند به آن جناب گفتم: به خدا سوگند در هیچ چیزی با تو مخالفت نمی‌کنیم مگر اینکه حق با توست و خطا از ماست!
شرح گفتار:
از این حکمت‌های نورانی دانسته می‌شود که «نوروز» در اسلام خصوصیّتی ندارد و مخصوص کردن آن به برخی کارهای شایسته جایز نیست، نه به این معنا که انجام برخی کارهای شایسته در آن حرام است، بل به این معنا که انجام آن‌ها در روزهای دیگر نیز واجب است تا اختصاص به این روز نداشته باشند؛ همچنانکه باید روزهای فطر و قربان را روزهای شادی دانست، نه روزهای نوروز و مهرگان را؛ چراکه در روزهای فطر و قربان، پاداش آخرت حاصل می‌شود و در روزهای نوروز و مهرگان، پاداش دنیا و مؤمن به پاداش آخرت شادمان می‌شود که عظیم و ماندگار است، نه به پاداش دنیا که ناچیز و زودگذر است.
برای آگاهی بیشتر در این باره، به پرسش‌ها و پاسخ‌های ۱۳۷ فارسی و ۱۱۷ عربی مراجعه کنید.