| نویسنده‌ی پرسش: رضا راضی | تاریخ پرسش: ۱۳۹۴/۱۱/۱۱ |
آیا نبیّ مکرّم اسلام بر سایرین من جمله انبیاء قبلی و جانشینانش برتری وجودی دارد؟
| پاسخ به پرسش شماره: ۳ | تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۳۹۴/۱۱/۱۴ |
«برتری وجودی» اگر به معنای مزیّتی در جهات بشری است، برای رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم ثابت نیست؛ چراکه خداوند آن حضرت را در این جهات «مثل مردم» دانسته و فرموده است: ﴿قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ﴾[۱]؛ «بگو من تنها بشری مثل شما هستم» و با این وصف، همه‌ی ضعف‌های ناشی از بشر بودن که به صورت طبیعی در مردم وجود دارد، در آن حضرت نیز موجود است، مانند نیاز به آب، غذا، لباس، خواب و همسر و آسیب‌پذیری در برابر بیماری، پیری و مرگ و حتّی احتمال سهو و فراموشی که از محدودیّت‌های ذاتی بشر بر می‌خیزد، ولی «برتری وجودی» به معنای گرامی‌تر بودن نزد خداوند، قطعاً برای آن حضرت ثابت است؛ زیرا آن حضرت واپسین پیامبر خداوند است[۲] که دین به واسطه‌ی او کامل و نعمت به واسطه‌ی او تمام شده است[۳] و پیامبران پیشین برای یاری او پیمان بسته‌اند[۴] و به ظهور او بشارت داده‌اند[۵] و اوصاف او و پیروانش را یاد کرده‌اند[۶] و پیروان خود را به اطاعت از او امر نموده‌اند[۷]، تا جایی که اطاعت از پیامبران پیشین به جای او کفایت نمی‌کند[۸] و گرامی‌تر بودن نزد خداوند چیزی جز این نیست. از این رو، خداوند فضل خود را بر آن حضرت بزرگ شمرده[۹] و او را «کوثر» به معنای بهره‌ای فوق العاده بخشیده[۱۰] و وعده‌ی «مقام محمود»[۱۱] و «فتح مبین»[۱۲] و «نصر عزیز»[۱۳] و پیروزی بر همه‌ی ادیان[۱۴] داده و جن و انس را مخاطب او ساخته[۱۵] و به پیروی از او برانگیخته[۱۶] و هزاران فرشته را برای یاری او نازل فرموده[۱۷] و به برکت او شیاطین را از نزدیک شدن به آسمان باز داشته[۱۸] و او را در یک شب به بیت المقدس[۱۹] و از آنجا به بالاترین نقطه در بهشت که سدری بر کرانه‌ی آن روییده، رسانده[۲۰] و بزرگ‌ترین نشانه‌های خود را به او نشان داده[۲۱] و خلاصه به او آن قدر عطا فرموده که راضی شده است[۲۲]؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:
«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ: ﴿عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا﴾[۲۳]، مَا هُوَ الْمَقَامُ الْمَحْمُودُ؟ قَالَ: هُوَ الْوَسِيلَةُ! قُلْتُ: وَمَا الْوَسِيلَةُ؟ قَالَ: أَعْلَى دَرَجَةٍ فِي الْجَنَّةِ لَا يَنَالُهَا إِلَّا رَجُلٌ وَاحِدٌ وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَرْجُو أَنْ يَكُونَ هُوَ هُو! قُلْتُ: أَكَانَ هُوَ هُو؟ قَالَ: نَعَمْ وَكَانَ سَيِّدَ وُلْدِ آدَمَ»[۲۴]؛ «از منصور درباره‌ی سخن خداوند بلندمرتبه پرسیدم که به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید: <باشد که پروردگارت تو را به مقام محمود برانگیزد>، مقام محمود کدام است؟ فرمود: آن وسیله است! گفتم: وسیله چیست؟ فرمود: بالاترین درجه در بهشت است که جز یک تن به آن نائل نمی‌شود و پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم امیدوار بود که همو باشد! گفتم: آیا او همو بود؟ فرمود: آری و سرور فرزندان آدم بود!».
بلکه فی الجمله امّت آن حضرت نیز از سایر امّت‌ها افضل است؛ زیرا به بخشی از دین علم دارد و عمل می‌کند که آن‌ها به آن علم ندارند و عمل نمی‌کنند و روشن است که علم به دین و عمل به آن مبنای فضیلت در اسلام است؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ﴾[۲۵]؛ «خداوند درجات کسانی از شما که ایمان آوردند و کسانی که علم داده شدند را بالا می‌برد» و فرموده است: ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾[۲۶]؛ «هرآینه گرامی‌ترین شما نزد خداوند پرهیزکارترین شماست». از این رو، خداوند به امّت آن حضرت فرموده است: ﴿وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا﴾[۲۷]؛ «بدین سان شما را امّت وسط قرار دادیم تا گواهانی بر مردم باشید و پیامبر گواهی بر شما باشد»؛ با توجّه به اینکه مراد از «وسط» در کلام او «افضل» است؛ به قرینه‌ی ﴿لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ﴾؛ «تا گواهانی بر مردم باشید» و به قرینه‌ی اینکه در آیه‌ای دیگر فرموده است: ﴿قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ﴾[۲۸]؛ «افضل آنان گفت: آیا به شما نگفتم که چرا (خدا را) تسبیح نمی‌گویید؟!» و فرموده است: ﴿حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى﴾[۲۹]؛ «بر نمازها و (خصوصاً) نماز وسطی محافظت کنید» که دالّ بر افضلیّت نماز عصر یا صبح یا ظهر بر سایر نمازها است.
حاصل آنکه پیامبر اسلام بر پیامبران گذشته و امّت اسلام بر امّت‌های گذشته فضیلت دارد و به همین دلیل، بر پیروان پیامبران گذشته از امّت‌های گذشته واجب است که از پیامبر اسلام پیروی کنند و به امّت اسلام بپیوندند؛ چنانکه خداوند درباره‌ی آنان فرموده است: ﴿فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ﴾[۳۰]؛ «پس اگر به مانند چیزی که شما ایمان آوردید ایمان آوردند، هدایت یافته‌اند و اگر روی برتافتند جز این نیست که در انحراف هستند» و هر خیری هست در اسلام است.