نویسنده‌ی پرسش: علی راضی

تاریخ پرسش: ۱۳۹۴/۹/۱۵

نظر علامه خراسانی در مورد نماز خواندن در هواپیما چیست؟

پاسخ به پرسش شماره: ۳

تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۳۹۴/۹/۱۸

نماز گزاردن در حال حرکت، تنها برای کسی جایز است که از خطری یا ضرری یا از فوت شدن نماز بیمناک است؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا أَوْ رُكْبَانًا﴾[۱]؛ «پس اگر بیمناک شدید در حالت پیاده یا سواره (نماز بگزارید)» و در این صورت، هر مقدار از نماز که می‌تواند را روی به قبله و در حالت عادی می‌گزارد و هر مقدار از آن که نمی‌تواند را به هر روی و حالت که می‌تواند می‌گزارد؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا﴾[۲]؛ «خداوند کسی را جز به مقدار توانش تکلیف نمی‌کند» و فرموده است: ﴿وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ﴾[۳]؛ «و بر شما در دین هیچ سختی قرار نداد»؛ جز آنکه در هر صورت واجب است تکبیرة الإحرام را روی به قبله گوید؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ الصَّلَاةِ فِي الطَّيَّارَةِ، فَقَالَ: اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَكَبِّرْ، ثُمَّ اسْتَقْبِلْ حَيْثُ تَسْتَقْبِلُ الطَّيَّارَةُ، وَلَا تُصَلِّ فِيهَا مَكْتُوبَةً إِلَّا وَأَنْتَ خَائِفٌ، قُلْتُ: أُصَلِّي فِيهَا جَالِسًا؟ قَالَ: تُصَلِّي قَائِمًا أَبَدًا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَقَاعِدًا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَعَلَى جَنْبِكَ، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَبِالْإِيمَاءِ، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَبِالنِّيَّةِ، وَهَذَا كَقَوْلِ الْحَدَّادِ لِفَتَاهُ: مُتْ وَأَنْتَ نَافِخٌ»[۴]؛ «از منصور درباره‌ی نماز گزاردن در هواپیما پرسیدم، پس فرمود: روی به قبله کن و تکبیر بگوی، سپس روی به هر سوی کن که هواپیما روی می‌کند و در آن نماز فریضه‌ای را نگزار مگر در حالی که بیمناک هستی، گفتم: در آن نشسته نماز می‌گزارم؟ فرمود: همیشه ایستاده نماز می‌گزاری، پس اگر نتوانستی نشسته، پس اگر نتوانستی بر پهلویت، پس اگر نتوانستی با اشاره، پس اگر نتوانستی با نیّت و این مانند سخن آهنگر (در مَثَل مشهور) است که به شاگردش گفت: بمیر و بدم!»