با توجه به آیه‌ی ۸۳ سوره‌ی نمل، آیا بین روزی که از هر امتی گروهی از آنان که آیات خدا را تکذیب می‌کنند محشور می‌شوند با روز قیامت که همه محشور می‌شوند تفاوتی وجود دارد؟ اگر بله آیا اشاره به رجعت است؟ خداوند به شما توفیق دهد.

متکلّمان شیعه برای اثبات وقوع قطعی رجعت، به آیه‌ی ۸۳ سوره‌ی نمل استدلال کرده‌اند که فرموده است: ﴿وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ﴾؛ «و روزی که از هر امّتی دسته‌ای را از کسانی که آیاتمان را تکذیب می‌کنند محشور می‌کنیم، پس آنان به هم ملحق می‌شوند»، با این تفسیر که محشور کردن دسته‌ای از کسانی که آیات خداوند را تکذیب می‌کنند، نمی‌تواند در روز قیامت انجام شود؛ با توجّه به اینکه در روز قیامت همه‌ی آنان محشور می‌شوند، نه دسته‌ای از آنان؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا﴾[۱]؛ «و آنان را محشور می‌کنیم پس احدی از آنان را فرو نمی‌گذاریم». بنابراین، آیه‌ی مذکور بر رجعت برخی تکذیب‌کنندگان آیات خداوند پیش از روز قیامت دلالت دارد[۲]، ولی انصاف آن است که این تفسیر صحیح نیست؛ چراکه «دسته» در آیه‌ی شریفه، پیش از آنکه ناظر به تکذیب‌کنندگان آیات خداوند باشد، ناظر به «امّت» است؛ چنانکه فرموده است: ﴿مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا﴾؛ «از هر امّتی دسته‌ای را» و این از آن روست که تکذیب‌کنندگان آیات خداوند از هر امّتی، همه‌ی آن نیستند، بلکه دسته‌ای از آن هستند؛ با توجّه به اینکه در هر امّتی مؤمنانی هم وجود داشته‌اند؛ همچنانکه تکذیب‌کنندگان آیات خداوند از هر امّتی، دسته‌ای از تکذیب‌کنندگان آیات خداوند هستند، نه همه‌ی آنان؛ با توجّه به اینکه در امّت‌های دیگر نیز تکذیب‌کنندگانی وجود داشته‌اند و با این وصف، معنای آیه آن نیست که برخی تکذیب‌کنندگان آیات خداوند محشور نمی‌شوند، بل این است که همه‌ی آنان در دسته‌های جداگانه -از هر امّتی دسته‌ای- محشور و سپس ﴿يُوزَعُونَ﴾؛ «به یکدیگر ملحق می‌شوند» و این چیزی است که آیات دیگر نیز بیان کرده‌اند؛ مانند آیه‌ای که فرموده است: ﴿يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا﴾[۳]؛ «روزی که در صور دمیده می‌شود، پس دسته دسته می‌آیید» و آیه‌ای که فرموده است: ﴿وَسِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ زُمَرًا﴾[۴]؛ «و کسانی که کافر شدند دسته دسته به سوی جهنّم رانده می‌شوند» و آیه‌ای که فرموده است: ﴿كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ﴾[۵]؛ «هر بار که دسته‌ای در آن افکنده می‌شوند نگهبانانش از آنان می‌پرسند که آیا شما را بیم دهنده‌ای نیامد؟!». به علاوه، چیزی که ظهور آیه در روز قیامت را می‌افزاید، آیه‌ی پس از آن است که درباره‌ی دسته‌های محشور شده می‌فرماید: ﴿حَتَّى إِذَا جَاءُوا قَالَ أَكَذَّبْتُمْ بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾[۶]؛ «تا اینکه می‌آیند، پس (خداوند) به آنان می‌فرماید: آیا آیاتم را تکذیب کردید در حالی که آن‌ها را به درستی نشناختید یا چه کار بود که می‌کردید؟!»، در حالی که مسلّماً این مؤاخذه و خطاب بی‌واسطه‌ی الهی، در روز قیامت انجام می‌شود، نه در دنیا و با این وصف، دلالت آیه بر روز قیامت واضح است و از این رو، روایات معدودی که آن را بر رجعت حمل کرده‌اند، قابل قبول نیستند؛ با توجّه به اینکه اهل بیت هیچ گاه بر خلاف کتاب خداوند سخن نمی‌گویند؛ چنانکه فرموده‌اند: «مَا أَتَاكُمْ عَنَّا مِنْ حَدِيثٍ لَا يُصَدِّقُهُ كِتَابُ اللَّهِ فَهُوَ بَاطِلٌ»[۷]؛ «هر حدیثی از ما به شما رسید که کتاب خداوند آن را تصدیق نمی‌کند، آن باطل است» و فرموده‌اند: «كُلُّ حَدِيثٍ لَا يُوَافِقُ كِتَابَ اللَّهِ فَهُوَ زُخْرُفٌ»[۸]؛ «هر حدیثی که با کتاب خداوند موافقت ندارد، مزخرف است».