نویسنده‌ی پرسش: سجاد صابری

تاریخ پرسش: ۱۴۰۳/۲/۱۷

افسردگی به قدری در دنیای امروز شایع شده که به سرماخوردگی روانی شهرت یافته است. لطفاً در مورد علت و راه پیشگیری و درمان آن توضیح دهید. از شما بزرگواران بسیار متشکرم.

پاسخ به پرسش شماره: ۳۱

تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۴۰۳/۳/۳

«افسردگی» ناشی از فقدان یا ضعف ایمان است و اگر در دنیای امروز شایع شده، به سبب آن است که فقدان و ضعف ایمان در دنیای امروز شایع شده است. به بیان دقیق‌تر، افسردگی ناشی از غلبه‌ی تنهایی، ترس، اندوه، ناامیدی، درماندگی و اضطراب است که از عدم اعتقاد یا التفات به خداوند نشأت می‌گیرد و اگر در دنیای امروز فزونی یافته، به سبب آن است که اعتقاد و التفات به خداوند در دنیای امروز کاهش یافته است.

کسی که به وجود خداوند و علم، قدرت و رحمت بی‌پایان او اعتقاد و التفات دارد، هیچ گاه احساس تنهایی نمی‌کند؛ زیرا هنگامی که همه‌ی مردم او را تنها گذاشته‌اند، می‌داند و به یاد می‌آورد که خداوند همراه اوست و خداوند بهترین همراه است؛ چنانکه فرموده است: ﴿أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۱]؛ «بی‌گمان خداوند همراه مؤمنان است» و فرموده است: ﴿وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ﴾[۲]؛ «و او همراه شماست هر جایی که باشید» و فرموده است: ﴿أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ﴾[۳]؛ «آیا خداوند برای بنده‌اش کافی نیست؟!». همچنین، کسی که به وجود خداوند و علم، قدرت و رحمت بی‌پایان او اعتقاد و التفات دارد، هیچ گاه مغلوب ترس یا اندوه نمی‌شود؛ زیرا در ترسناک‌ترین و اندوه‌برانگیزترین شرایط، می‌داند و به یاد می‌آورد که خداوند همراه اوست و می‌تواند او را حفظ کند و به شادی برساند؛ چنانکه فرموده است: ﴿مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْـآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾[۴]؛ «هر کس به خداوند و روز واپسین باور داشته باشد و کاری شایسته انجام دهد، نه ترسی برای اوست و نه اندوهگین می‌شود» و فرموده است: ﴿أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾[۵]؛ «آگاه باشید که دوستان خداوند، نه ترسی برایشان است و نه اندوهگین می‌شوند» و فرموده است: ﴿لِكَيْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَا أَصَابَكُمْ﴾[۶]؛ «تا به خاطر چیزی که از دست می‌دهید یا به آن دچار می‌آیید، اندوهگین نشوید» و فرموده است: ﴿وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾[۷]؛ «و سست نگردید و اندوهگین نشوید؛ چراکه شما پیروز هستید اگر مؤمن باشید» و فرموده است: ﴿قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ﴾[۸]؛ «بگو به فضل خداوند و رحمت او، به آن باید شادمان باشند، آن بهتر از چیزی است که جمع می‌کنند». همچنین، کسی که به وجود خداوند و علم، قدرت و رحمت بی‌پایان او اعتقاد و التفات دارد، هیچ گاه ناامید نمی‌شود؛ زیرا در ناامیدکننده‌ترین وضعیّت که همه‌ی درها به روی او بسته شده، می‌داند و به یاد می‌آورد که خداوند همراه اوست و می‌تواند برای او راه خروجی قرار دهد؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا ۝ وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ﴾[۹]؛ «و هر کس تقوای خداوند پیش گیرد، برایش راه خروجی قرار می‌دهد و او را از جایی که گمان نمی‌کند روزی می‌رساند و هر کس بر خداوند توکّل کند، او برایش کافی است» و فرموده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾[۱۰]؛ «بی‌گمان کسانی که ایمان دارند و کسانی که در راه خداوند هجرت و جهاد می‌کنند، آنان به رحمت خداوند امیدوار هستند و خداوند آمرزنده‌ای مهربان است» و فرموده است: ﴿وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَلِقَائِهِ أُولَئِكَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِي وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾[۱۱]؛ «و کسانی که به آیات خداوند و دیدار او کافر شده‌اند، آنان هستند که از رحمت من ناامید شده‌اند و آنان عذابی دردناک دارند» و فرموده است: ﴿إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ﴾[۱۲]؛ «بی‌گمان جز گروه کافران از رحمت خداوند ناامید نمی‌شوند» و فرموده است: ﴿مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْـآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ﴾[۱۳]؛ «هر کس گمان می‌کند که خداوند هرگز در دنیا و آخرت او را یاری نخواهد کرد، پس باید طنابی از آسمان بیاویزد و خود را دار بزند و بنگرد که آیا این شیوه‌اش خشمش را فرو می‌نشاند؟!». همچنین، کسی که به وجود خداوند و علم، قدرت و رحمت بی‌پایان او اعتقاد و التفات دارد، هیچ گاه احساس درماندگی نمی‌کند؛ زیرا هنگامی که کاملاً از پای درآمده است و دیگر هیچ کاری از او ساخته نیست، می‌داند و به یاد می‌آورد که خداوند همراه اوست و می‌تواند او را یاری کند و به چیزی که می‌خواهد برساند؛ چنانکه فرموده است: ﴿إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ﴾[۱۴]؛ «اگر خداوند شما را یاری کند، هیچ کس نمی‌تواند شما را شکست دهد» و فرموده است: ﴿وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۱۵]؛ «و حقّی بر ماست که مؤمنان را یاری کنیم» و فرموده است: ﴿أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ﴾[۱۶]؛ «آگاه باشید که یاری خداوند نزدیک است». همچنین، کسی که به وجود خداوند و علم، قدرت و رحمت بی‌پایان او اعتقاد و التفات دارد، هیچ گاه اسیر اضطراب نمی‌شود؛ زیرا هنگامی که فشارها و نگرانی‌های زندگی به اوج خود می‌رسد، می‌داند و به یاد می‌آورد که خداوند همراه اوست و او را توفیق و اجر می‌دهد و بدین سان آرامش پیدا می‌کند؛ چنانکه فرموده است: ﴿هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ﴾[۱۷]؛ «او کسی است که آرامش را به دل‌های مؤمنان نازل می‌کند» و فرموده است: ﴿الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾[۱۸]؛ «کسانی که ایمان دارند و دل‌هاشان با یاد خداوند آرام می‌گیرد، آگاه باشید که با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌گیرد» و روشن است که وقتی تنهایی، ترس، اندوه، ناامیدی، درماندگی و اضطراب، هیچ یک زمینه‌ای برای گسترش نیابد، افسردگی پدید نمی‌آید.

از اینجا دانسته می‌شود که افسردگی بیماری مؤمنان نیست، بلکه بیماری کافران، فاسقان و غافلان است و برای درمان آن نیز دارویی جز کسب و تقویت ایمان وجود ندارد.