نویسنده‌ی پرسش: علی تاریخ پرسش: ۱۳۹۹/۸/۲۷

آیا فروش فالوور فیک در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام به عنوان منبع درآمد، در صورتی که خریدار راضی باشد، در شرایط کنونی حلال است؟

پاسخ به پرسش شماره: ۲۵ تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۳۹۹/۹/۴

تظاهر به داشتن دنبال‌کنندگانی که واقعاً وجود ندارند یا بازدیدهایی که واقعاً انجام نشده‌اند، مصداق دروغ، تدلیس و فریب برای رسیدن به منافعی در دنیاست که جایز نیست[۱]. به علاوه، کسانی که به آن تظاهر می‌کنند، دوست می‌دارند که به آنچه نکرده‌اند ستایش شوند، در حالی که خداوند درباره‌ی چنین کسانی فرموده است: ﴿لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ[۲]؛ «گمان مبر کسانی که به آنچه کرده‌اند شادمانند و دوست می‌دارند که به آنچه نکرده‌اند ستایش شوند، گمان مبر که آنان از عذاب رهایی می‌یابند و برایشان عذابی دردناک است». بنابراین، کمک کردن به آنان در چنین کاری، کمک کردن به آنان در گناه و تعدّی است، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ[۳]؛ «و به یکدیگر در گناه و تعدّی کمک نکنید و از خداوند بترسید که عقاب خداوند شدید است». با این وصف، تردیدی نیست که دریافت پول در ازاء کمک کردن به آنان، حرام است، هر چند آنان راضی باشند؛ چراکه ملاک، رضایت آنان نیست، بلکه رضایت خداوند است و خداوند به دروغ، تدلیس، فریب و دوست داشتن ستایش برای کاری نکرده راضی نیست و تبعاً کمک کردن در آن را نمی‌پسندد؛ خصوصاً در ازاء دریافت پول که فروختن آخرت به دنیا محسوب می‌شود و خسارتی عظیم است.

آری، اگر کاری که انجام می‌شود، صرفاً ظاهرسازی با دست‌کاری در اعداد نباشد، بلکه افزودن دنبال‌کنندگانی واقعی بدون اطلاع آنان باشد، مصداق دروغ، تدلیس و فریب نیست؛ همچنانکه دوست داشتن ستایش برای کاری نکرده محسوب نمی‌شود و از این رو، اگر ضرری به کسانی که افزوده شده‌اند نرساند، اشکالی ندارد ان شاء الله.

↑[۱] . بنگرید به: پرسش و پاسخ ۹۷.
↑[۲] . آل عمران/ ۱۸۸
↑[۳] . المائدة/ ۲