| نویسنده‌ی پرسش: امیر علی ارجمند | تاریخ پرسش: ۱۳۹۸/۶/۹ |
اگر مؤمنی را بشناسیم که نیاز ضروری و فوری به مساعدت مالی دارد، آیا می‌توانیم خون یا کلیه‌ی خود را برای کمک به او بفروشیم؟
| پاسخ به پرسش شماره: ۲۰ | تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۳۹۸/۶/۱۴ |
اگر حفظ جان مؤمنی متوقّف بر دادن خون یا عضوی به او باشد که برای حفظ جان خودتان ضروری نیست، می‌توانید آن را به او اهدا کنید؛ چراکه این إحسان محسوب می‌شود و خداوند فرموده است: ﴿مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ﴾[۱]؛ «بر إحسان کنندگان راهی (به مؤاخذه) نیست»؛ خصوصاً اگر مادر یا پدر یا خویشاوند یا یتیم یا مسکین یا همسایه یا همنشین یا در راه مانده باشد؛ چراکه اینان به إحسان سزاوارترند؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ﴾[۲]؛ «و به پدر و مادر إحسان کنید و به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و همسایه‌ی خویشاوند و همسایه‌ی کناری و همنشین و در راه مانده و کسانی که مالک آنان هستید»، هر چند در این صورت، فروش خون یا عضو به او اشکال دارد؛ چراکه حفظ جان او واجب است و گرفتن پول برای انجام کاری واجب، أکل مال به باطل محسوب می‌شود که جایز نیست؛ فارغ از آنکه خون و عضو، جزء «أنفس» هستند نه «أموال» و با این وصف، قابل خرید و فروش نیستند؛ چراکه خرید و فروش اموال عقلایی است، نه خرید و فروش أنفس و گواه آن این است که عقلا خون و اعضاء بدن شخص را جزء اموال او حساب نمی‌کنند و مثلاً فقیر را به سبب برخوردار بودنش از خون و اعضاء بدن، ثروتمند نمی‌پندارند یا کسی که استطاعت حج ندارد را به سبب برخوردار بودنش از خون و اعضاء بدن، مستطیع نمی‌شمارند. بنابراین، فروش خون یا عضو خود برای کمک مالی به دیگری نیز وجهی ندارد؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:
«سَأَلْتُ الْمَنْصُورَ عَنِ الرَّجُلِ عَلَيْهِ دَيْنٌ، أَفَيَجُوزُ لَهُ أَنْ يَبِيعَ إِحْدَى كُلْيَتَيْهِ؟ قَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ! لَيْسَ لَهُ ذَلِكَ، إِنَّمَا يَجُوزُ لَهُ أَنْ يَبِيعَ أَمْوَالَهُ، وَلَيْسَتْ كُلْيَتُهُ مِنْ أَمْوَالِهِ»[۳]؛ «از منصور درباره‌ی مردی پرسیدم که بدهی دارد، پس آیا برای او جایز است که یکی از دو کلیه‌ی خود را بفروشد؟ فرمود: سبحان الله! این کار برای او (جایز) نیست، تنها برای او جایز است که اموال خود را بفروشد و کلیه‌اش جزء اموالش نیست».