نویسنده‌ی پرسش: علی پناهی تاریخ پرسش: ۱۳۹۸/۲/۲۵

حکم استفاده و نگهداری از طلا برای مسلمانان خصوصاً آقایان چیست؟ برای راه‌اندازی غنی‌ترین پایگاه اسلامی جهان از شما کمال تشکر را دارم.

پاسخ به پرسش شماره: ۸ تاریخ پاسخ به پرسش: ۱۳۹۸/۲/۳۰

حکم اوّلی، جواز استفاده از طلا به عنوان زینت است؛ به دلیل سخن خداوند که فرموده است: ﴿قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ ۚ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْـآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ[۱]؛ «بگو چه کسی زینت خداوند که برای بندگانش بیرون آورده و روزی‌های پاکیزه را حرام کرده است؟ بگو آن‌ها در زندگی دنیا و به صورت خالص در روز قیامت برای کسانی است که ایمان آوردند، این گونه آیات را برای گروهی که می‌دانند تفصیل می‌دهیم». با این حال، روایات متواتر و مشهوری از پیامبر و اهل بیت او در نهی از خوردن و آشامیدن در ظروف طلا و نقره رسیده است و این می‌تواند به دلیل آن باشد که خوردن و آشامیدن در ظروف طلا و نقره، از کارهای متکبّران بوده است و همانندی با آنان برای مسلمانان جایز نیست؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ كَفَرُوا[۲]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! همانند کسانی که کافر شدند نباشید» و فرموده است: ﴿وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ ۚ أُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ[۳]؛ «و همانند کسانی نباشید که خدا را از یاد بردند، پس خودهاشان را از یادشان برد، آنان همانا فاسقان هستند» و در روایتی از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم رسیده است: «هِيَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا وَلَكُمْ فِي الْـآخِرَةِ»[۴]؛ «آن در دنیا برای آنان و در آخرت برای شماست» و در روایتی از اهل بیت رسیده که آن «متاع کسانی است که یقین ندارند»[۵] و این دلیل بر آن است که نگاه داشتن ظروف طلا و نقره بدون استفاده نیز جایز نیست؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ[۶]؛ «و کسانی که طلا و نقره را می‌انبارند و در راه خداوند انفاق نمی‌کنند، آنان را به عذابی دردناک بشارت بده».

همچنین، روایات متواتر و مشهوری از پیامبر و اهل بیت او در نهی از به دست کردن انگشتر طلا رسیده است و این نیز می‌تواند به دلیل عدم جواز همانندی با متکبّران باشد؛ چنانکه خداوند از فرعون نقل کرده است که با اشاره به موسی علیه السلام گفت: ﴿فَلَوْلَا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِنْ ذَهَبٍ[۷]؛ «پس چرا به او دستبندهایی از طلا داده نشد؟» و این دلیل بر آن است که آراستن خود به طلا از کارهای فرعون بوده و از کارهای موسی علیه السلام نبوده و معلوم است که باید به موسی علیه السلام اقتدا کرد، نه به فرعون؛ خصوصاً با توجّه به اینکه آراستن خود به طلا -مانند خوردن و آشامیدن در ظروف طلا و نقره- خالی از کبر و فخر نیست، در حالی که خداوند فرموده است: ﴿إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ[۸]؛ «هرآینه خداوند هیچ کبر کننده‌ی فخر کننده‌ای را دوست نمی‌دارد». آری، برای زنان جایز است که خود را به طلا بیارایند؛ چراکه آراستن خود به طلا برای آنان همانندی با متکبّران محسوب نمی‌شود و روایات رسیده ناظر به مردان هستند، نه زنان و آراستگی زنان به زیورهای گوناگون از جمله طلا همواره در میان مردم رواج داشته، در حالی که نهیی از آن نرسیده، بلکه در قرآن و سنّت تقریر شده؛ چنانکه در قرآن با اشاره به زنان آمده است: ﴿أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ[۹]؛ «آیا کسانی که در زیور پرورش می‌یابند» و آمده است: ﴿وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ[۱۰]؛ «و زینت خود جز چیزی از آن که آشکار می‌شود را نمایان نکنند و باید روسری‌هاشان را بر روی گریبان‌هاشان بیندازند و زینت خود را نمایان نکنند مگر برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم‌دین)شان یا کسانی که مالکشان هستند یا بستگانی از مردان که گرایش (جنسی) ندارند یا کودکانی که از عورت‌های زنان آگاهی نیافته‌اند و پاهای خود را به گونه‌ای نزنند که زیورهای پنهانشان معلوم شود» و در سنّت آمده است: «أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ حَرِيرًا بِشِمَالِهِ، وَذَهَبًا بِيَمِينِهِ، ثُمَّ رَفَعَ بِهِمَا يَدَيْهِ، فَقَالَ: إِنَّ هَذَيْنِ حَرَامٌ عَلَى ذُكُورِ أُمَّتِي، حِلٌّ لِإِنَاثِهِمْ»[۱۱]؛ «رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم حریری را به دست چپ و طلایی را به دست راست گرفت، آن گاه دو دست خود را بالا آورد و فرمود: این دو بر مردان امّت من حرام و برای زنانشان حلال هستند».

↑[۱] . الأعراف/ ۳۲
↑[۲] . آل عمران/ ۱۵۶
↑[۳] . الحشر/ ۱۹
↑[۴] . مسند أحمد، ج۵، ص۳۹۶؛ مسند الدارمي، ج۲، ص۱۲۱؛ صحيح البخاري، ج۶، ص۲۵۱؛ صحيح مسلم، ج۶، ص۱۳۶؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۱۳۰؛ سنن أبي داود، ج۲، ص۱۹۳؛ سنن الترمذي، ج۳، ص۱۹۹؛ سنن النسائي، ج۸، ص۱۹۹؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۱، ص۲۷
↑[۵] . المحاسن للبرقي، ج۲، ص۵۸۲؛ الكافي للكليني، ج۶، ص۲۶۸؛ من لا يحضره الفقيه لابن بابويه، ج۳، ص۳۵۳؛ تهذيب الأحكام للطوسي، ج۹، ص۹۱
↑[۶] . التّوبة/ ۳۴
↑[۷] . الزّخرف/ ۵۳
↑[۸] . لقمان/ ۱۸
↑[۹] . الزّخرف/ ۱۸
↑[۱۰] . النّور/ ۳۱
↑[۱۱] . مسند أحمد، ج۱، ص۱۱۵؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۱۸۹؛ سنن أبي داود، ج۲، ص۲۶۰؛ سنن الترمذي، ج۳، ص۱۳۲؛ سنن النسائي، ج۸، ص۱۶۰؛ السنن الكبرى للبيهقي، ج۲، ص۴۲۵