حکم خرید و فروش سهام در بازار بورس چیست؟

خرید سهام شرکت‌های غیر دولتی که به کار اقتصادی مشروع می‌پردازند، به معنای شرکت در سرمایه‌گذاری آن‌ها و سود و زیانشان به گونه‌ی واقعی و عادلانه، مانعی ندارد؛ چراکه معامله‌ای عقلایی و سودمند است و تبعاً فروش سهام آن‌ها نیز جایز است، ولی خرید و فروش سهام شرکت‌های دولتی یا شرکت‌هایی که به کار اقتصادی نامشروع می‌پردازند یا شرکت‌هایی که اصلاً معلوم نیست چه کار می‌کنند، اشکال دارد؛ به دلیل سخن خداوند که فرموده است: ﴿وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ﴾[۱]؛ «و با یکدیگر در نیکوکاری و تقوا همکاری کنید و با یکدیگر در گناه و تعدّی همکاری نکنید» و به دلیل اینکه خرید و فروش غَرری، جایز نیست؛ چنانکه علی بن أبی طالب، ابن عباس، ابن عمر، ابو هریره و برخی دیگر روایت کرده‌اند که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از آن نهی فرمود[۲] و آن خرید و فروش چشم‌بسته و جاهلانه است. همچنین، بهتر است از خرید و فروش سهام شرکت‌هایی که به کار اقتصادی مشتبه می‌پردازند نیز اجتناب شود؛ چراکه در روایت مشهوری از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم آمده است: «الْحَلَالُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ، لَا يَعْلَمُهَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبَهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبَهَاتِ وَقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى فَيُوشِكُ أَنْ يُوَاقِعَهُ، وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، وَإِنَّ حِمَى اللَّهِ مَحَارِمُهُ»[۳]؛ «حلال روشن است و حرام روشن است و میان آن دو چیزهای مشتبهی هستند که بسیاری از مردم (کنه) آن‌ها را نمی‌دانند، پس هر کس از چیزهای مشتبه بپرهیزد، آبروی خود و دین خود را پاس می‌دارد و هر کس در چیزهای مشتبه بیفتد، در حرام واقع می‌شود، مانند چوپانی که (گوسفندان خود را) در حریم مکان ممنوع می‌چراند، پس زود باشد که در آن واقع شود و هرآینه برای هر پادشاهی مکان ممنوعی وجود دارد و مکان ممنوع خداوند محرّمات او هستند».