آیا زن می‌تواند امام جماعت باشد؟

با توجّه به سخن خداوند که فرموده است: ﴿الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ﴾[۱]؛ «مردان سرپرست زنان هستند» و فرموده است: ﴿وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ﴾[۲]؛ «و مردان بر آنان برتری دارند»، پیش‌نماز شدن زنان برای مردان مناسب نیست. همچنین، با توجّه به عمومات رسیده درباره‌ی وجوب پوشیدگی زن و خودداری او از جلب توجّه مردان، پیش‌نماز شدن او برای مردان و رکوع و سجود او در برابر آنان پسندیده نیست؛ چراکه آنان برای اقتدای به او، باید به بدن و صدای او توجّه کنند، در حالی که توجّه آنان به بدن و صدای او -خصوصاً در حالت رکوع و سجود- بر خلاف خواست شریعت است. از این رو، در عصر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و خلفای راشد و مهدیّ او سابقه نداشته، بلکه روایاتی در نهی از آن رسیده است؛ مانند روایتی از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم که در آن آمده است: «لا تَؤُمَّنَّ امْرأةٌ رَجُلاً»[۳]؛ «هیچ زنی مردی را امامت نکند» و روایتی که در آن آمده است: «أَخِّرُوهُنَّ حَیْثُ أَخَّرَهُنَّ اللّهُ»[۴]؛ «آنان را عقب قرار دهید، همان طور که خداوند آنان را عقب قرار داده است» و همه‌ی فقهای مذاهب به استثنای ابو ثور و طبری به عدم جواز آن فتوا داده‌اند. به علاوه، سخن خداوند خطاب به مریم علیها السلام که فرموده است: ﴿يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ﴾[۵]؛ «ای مریم! برای پروردگارت کرنش کن و سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع کن»، می‌تواند به وجوب اقتدای زنان به مردان در نماز جماعت إشعار داشته باشد؛ چراکه ﴿الرَّاكِعِينَ﴾ در آن مذکّر است و معیّت با اقتدا حاصل می‌شود.

آری، زن می‌تواند پیش‌نماز زنان شود؛ چراکه مانعی برای آن نیست و روایاتی درباره‌ی آن رسیده است[۶]؛ جز آنکه بنا بر این روایات، بهتر است جلوتر از آنان نایستد، بلکه در میان آنان در صف بایستد.