سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
پرسش و پاسخ
 

گرفتن و دادن ربا بین پدر و فرزند و زن و شوهر و گرفتن از کافر چه حکمی دارد؟

گرفتن ربا در کتاب خداوند مطلقاً حرام است؛ چنانکه فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَذَرُوا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ[۱]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! از خداوند بترسید و هر چه از ربا باقی مانده است را واگذارید اگر مؤمن هستید» و فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ[۲]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! ربا را با سود روزافزون نخورید و از خدا بترسید باشد که رستگار شوید» و فرموده است: ﴿يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ[۳]؛ «خداوند ربا را از بین می‌برد و صدقات را می‌افزاید و خداوند هر ناسپاس گناه‌کار را دوست نمی‌دارد» و فرموده است: ﴿الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ[۴]؛ «کسانی که ربا می‌خورند (از قبرهای خود) بر نمی‌خیزند مگر مانند کسی که شیطان او را با تماس دیوانه کرده است! این به سبب آن است که آنان گفتند: داد و ستد مانند ربا است، در حالی که خداوند داد و ستد را حلال و ربا را حرام کرده است! پس هر کس موعظه‌ای از پروردگارش به او رسید و دست برداشت چیزی که گذشته برای اوست و کارش با خداوند است و هر کس تکرار کرد آنان اهل آتشند و در آن جاودان خواهند بود»؛ همچنانکه دادن ربا إعانت بر گناه و تعدّی است و إعانت بر گناه و تعدّی در کتاب خداوند مطلقاً حرام است؛ چنانکه فرموده است: ﴿وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ[۵]؛ «و به یکدیگر در گناه و تعدّی إعانت نکنید و از خداوند بترسید که عقاب خداوند شدید است». بنابراین، گرفتن و دادن ربا در کتاب خداوند مطلقاً حرام است و بنا بر مبنای علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در کتاب شریف «بازگشت به اسلام»[۶] چیزی که در کتاب خداوند مطلقاً حرام است، قابل تخصیص به وسیله‌ی چند روایت نیست؛ خصوصاً چیزی مانند ربا که با این شدّت و غلظت تحریم شده و در حکم محاربه با خداوند و پیامبرش به شمار رفته است، تا حدّی که چه بسا قابلیّت تخصیص را ندارد.

از اینجا دانسته می‌شود که گرفتن و دادن ربا میان پدر و فرزند و زن و شوهر و گرفتن ربا از کافر جایز نیست؛ خصوصاً با توجّه به اینکه پدر و فرزند و زن و شوهر به إحسان در میان خود سزاوارترند؛ چنانکه خداوند آنان را به إحسان در میان خود امر کرده و فرموده است: ﴿وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ[۷]؛ «و به پدر و مادر إحسان کنید و به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و همسایه‌ی خویشاوند و همسایه‌ی کناری و همنشین و در راه مانده و کسانی که مالک آنان هستید»، در حالی که گرفتن و دادن ربا بر خلاف إحسان است و با توجّه به اینکه جواز گرفتن ربا از کافر، نظر یهود است که خداوند آنان را به سبب آن نکوهش کرده و فرموده است: ﴿وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ[۸]؛ «و به سبب ربا گرفتنشان (از غیر یهود) در حالی که از آن نهی شده‌اند و خوردنشان اموال مردم را به باطل» و مسلّم است که تشبّه مسلمانان به یهود شایسته نیست.

با این وصف، گرفتن و دادن ربا مطلقاً حرام است، هر چند میان پدر و فرزند و زن و شوهر و مسلمان و ذمّی باشد و روایت رسیده با این مضمون که میان آنان ربا وجود ندارد، قابل قبول نیست و چه بسا قابل تأویل است؛ چنانکه به عنوان نمونه، شریف مرتضی (د.۴۳۶ق) آن را تأویل کرده و از باب ﴿فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ[۹]؛ «در حج، نزدیکی و گناه و جدال وجود ندارد»، در مقام تأکید حرمت و به معنای این دانسته است که ربا میان آنان مانند نزدیکی، گناه و جدال در حج، حرمت بیشتری دارد، نه اینکه حرام نیست[۱۰].

↑[۱] . البقرة/ ۲۷۸
↑[۲] . آل عمران/ ۱۳۰
↑[۳] . البقرة/ ۲۷۶
↑[۴] . البقرة/ ۲۷۵
↑[۵] . المائدة/ ۲
↑[۷] . النّساء/ ۳۶
↑[۸] . النّساء/ ۱۶۱
↑[۹] . البقرة/ ۱۹۷
↑[۱۰] . نگاه کنید به: رسائل الشريف المرتضى، ج۱، ص۱۸۲.
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش پاسخگویی به پرسش‌ها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
می‌توانید این مطلب را به زبان‌های زیر نیز مطالعه کنید:
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن پرسش
کاربر گرامی! شما می‌توانید پرسش‌های خود درباره‌ی آثار و اندیشه‌های علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش پاسخ داده شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی پرسش، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که به پرسش شما در پایگاه پاسخ داده شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن پرسش خود، پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط را مرور یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . از ثبت و ارسال پرسش جدید پیش از دریافت پاسخ پرسش قبلی، خودداری کنید.
۳ . از ثبت و ارسال بیش از یک پرسش در هر نوبت، خودداری کنید.
۴ . اولویّت ما، پاسخگویی به پرسش‌های مرتبط با امام مهدی علیه السلام و زمینه‌سازی برای ظهور اوست؛ چراکه در حال حاضر، از هر چیزی مهم‌تر است.