سه شنبه ۲۹ اسفند (حوت) ۱۴۰۲ هجری شمسی برابر با ۸ رمضان ۱۴۴۵ هجری قمری
منصور هاشمی خراسانی
 مقاله‌ی جدید: مقاله‌ی «ولایت فقیه؛ آخرین حربه‌ی شیطان» نوشته‌ی «فرهاد گلستان» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. پرسش جدید: لطفاً درباره‌ی سفیانی توضیحات کامل و مستندی ارائه فرمایید. در روایات اسلامی، چه ویژگی‌ها و اطلاعاتی درباره‌ی او وارد شده است؟ برای مطالعه و دریافت پاسخ، اینجا را کلیک کنید. گفتار جدید: مناجاتی از آن جناب که در آن راه‌های موجود پیش روی مؤمنان را یاد می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. درس جدید: درس‌هایی از آن جناب درباره‌ی اینکه زمین از مردی عالم به همه‌ی دین که خداوند او را در آن خلیفه، امام و راهنمایی به امر خود قرار داده باشد، خالی نمی‌ماند؛ احادیث صحیحی از پیامبر که بر این دلالت دارند؛ حدیث ۱۸. برای مطالعه‌ی آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید. فیلم جدید: فیلم جدیدی با موضوع «تقلید و اجتهاد (۱)» منتشر شد. برای مشاهده و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نقد جدید: در روایتی از امام محمّد باقر عليه‌ السلام آمده است که فرمود: «گویا من گروهی را می‌بینم که در مشرق خروج کرده‌اند و حق را می‌طلبند... کشتگانشان شهیدند. آگاه باشید که من اگر آن زمان را درک می‌کردم، جانم را برای صاحب این امر نگاه می‌داشتم». لطفاً بفرمایید که آیا این حدیث معتبر است؟ برخی از کسانی که یاری خراسانی موعود را واجب نمی‌دانند، به این فراز استناد می‌کنند. برای مطالعه و دریافت بررسی، اینجا را کلیک کنید. کتاب جدید: نسخه‌ی سوم کتاب ارزشمند «سبل السّلام؛ مجموعه‌ی نامه‌ها و گفتارهای فارسی حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی» منتشر شد. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. نامه‌ی جدید: فرازی از نامه‌ی آن جناب که در آن درباره‌ی شدّت گرفتن بلا هشدار می‌دهد و علّت آن و راه جلوگیری از آن را تبیین می‌کند. برای مطالعه و دریافت آن، اینجا را کلیک کنید. برای مطالعه‌ی مهم‌ترین مطالب پایگاه، به صفحه‌ی اصلی مراجعه کنید.
loading
نقد و بررسی
 

من کتاب «بازگشت به اسلام» را مطالعه کردم و همه‌ی مطالب آن را معقول و مطابق با آیات و روایات متواتر یافتم و اشکال خاصّی در آن ندیدم، ولی واقع مطلب، چندی پیش آن را به آیت الله ... [یکی از عالمان شیعه در ایران] که از اساتید بنده هستند نشان دادم تا نظر خود را درباره‌ی آن بگویند و ایشان به شدّت آن را رد کردند و گفتند که این یک کتاب انحرافی است و لذا من به شک افتادم و حالا نمی‌دانم که آیا این یک کتاب انحرافی است و من متوجّه انحرافات آن نمی‌شوم یا اینکه یک کتاب هدایت‌بخش و معرّف اسلام حقیقی است و استاد بنده اشتباه می‌کند؟

برادر گرامی!

لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:

اولاً همان طور که بارها گفته شد، تقلید از عالمان به معنای پیروی کورکورانه و بدون دلیل از آنان خصوصاً در زمینه‌ی اعتقادات، جایی در اسلام ندارد؛ چرا که تنها مفید ظنّ است و ظنّ در اسلام معتبر شمرده نمی‌شود؛ چنانکه خداوند به صراحت فرموده است: ﴿إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا[۱]؛ «هرآینه ظن چیزی را از حق کفایت نمی‌کند» و با این وصف، بر هر مسلمانی واجب است که خود درباره‌ی عقاید و احکام دینش تحقیق کند؛ به این معنا که سخنان گوناگون را درباره‌ی آن‌ها بشنود و از بهترینش پیروی نماید؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ ۖ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ[۲]؛ «کسانی که سخنان را می‌شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند، آنان کسانی هستند که خداوند هدایت‌شان کرده است و آنان همان خردمندانند». با این وصف، استفتاء شما از برخی اساتیدتان درباره‌ی کتاب «بازگشت به اسلام»، معنا ندارد و اخذ شما به فتوای آنان بی‌معناتر است؛ خصوصاً پس از حصول علم برای شما به درستی این کتاب؛ چراکه پیروی از آنان بعد از حصول علم، معقول نیست و از گناهان بزرگ در اسلام شمرده می‌شود؛ چنانکه خداوند فرموده است: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ[۳]؛ «و اگر از خواهش‌های آنان پیروی کنی پس از اینکه تو را علم آمد، برای تو از جانب خداوند نه سرپرستی است و نه پشتیبانی» و فرموده است: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ[۴]؛ «و اگر از خواهش‌های آنان پیروی کنی پس از اینکه تو را علم حاصل شد، بی‌گمان تو آن هنگام از ظالمان هستی» و فرموده است: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا وَاقٍ[۵]؛ «و اگر از خواهش‌های آنان پیروی کنی پس از اینکه تو را علم حاصل شد، برای تو از جانب خداوند نه سرپرستی است و نه نگاهبانی».

ثانیاً همان طور که می‌دانید، ملاک درستی یک کتاب، مطابقت آن با نظر اساتید شما نیست، بل مطابقت آن با کتاب خدا و سنّت متواتر پیامبر در روشنایی عقل سلیم است که با نظر اساتید شما ملازمه‌ای ندارد؛ بل در این صورت عدم مطابقت آن با نظر اساتید شما، بر نادرستی نظر اساتید شما دلالت می‌کند و مقتضی تردید شما در صلاحیّت علمی یا اخلاقی آنان است؛ به این معنا که باید احتمال بدهید بر خلاف پندار شما، یا اساتیدتان از لحاظ علمی به قدری ناتوان هستند که درستی کتابی معقول و مطابق با آیات و روایات متواتر را درک نمی‌کنند و یا از لحاظ اخلاقی به قدری آلوده‌اند که دین خود را به دنیا فروخته‌اند و حق را فدای منافع خود یا حاکمان ستمگر ساخته‌اند؛ زیرا روشن است که حق با رجال شناخته نمی‌شود، بل این رجال‌اند که با حق شناخته می‌شوند و این از قواعد مهم در اسلام شمرده می‌شود.

ثالثاً نظر مخالف عالمان درباره‌ی هر چیزی معتبر باشد، درباره‌ی کتاب شریف «بازگشت به اسلام» معتبر نیست؛ چراکه این کتاب به انتقاد صریح از آنان و نفی مرجعیّت و ولایت‌شان بر مردم پرداخته است و مخالفت آنان با آن به سادگی می‌تواند ناشی از همین رویکرد آن باشد، نه ناشی از ناسازگاری آن با عقل و شرع. این به آن معناست که عالمان مخالف با این کتاب، شدیداً متّهم به کتمان حق به منظور حفظ موقعیّت و منافع خود هستند و با این وصف، رجوع به آنان در خصوص این کتاب، کاملاً غیر عقلایی و بر خلاف حزم و احتیاط است.

رابعاً نظر مخالف برخی عالمان درباره‌ی کتاب شریف «بازگشت به اسلام»، با نظر موافق برخی دیگر از آنان درباره‌ی آن تعارض دارد و این تعارض، اعتبار آن را بیش از پیش ساقط می‌کند؛ زیرا روشن است که ترجیح نظر عالمان مخالف با این کتاب بر نظر عالمان موافق با آن، ترجیح بلا مرجّح است؛ بل حق آن است که ترجیح مرجوح شمرده می‌شود؛ زیرا مسلّماً نظر عالمان موافق با این کتاب، فارغ از مطابقت روشنی که با عقل و شرع دارد، بر خلاف موقعیّت و منافع دنیوی آنان است و این نظر آنان را از هر گونه اتّهام مبرّا می‌کند، در حالی که نظر عالمان مخالف با این کتاب -اگر بتوان آنان را عالمان نامید- فارغ از ناسازگاری روشنی که با عقل و شرع دارد، سازگار با منافع دنیوی آنان و طبقه‌ی حاکم است و این نظر آنان را در معرض انواع اتّهام قرار می‌دهد.

خامساً روایات مشهوری در نکوهش عالمان آخر الزمان رسیده است که جایی برای حسن ظنّ به آنان در این گونه موارد باقی نمی‌گذارد؛ مانند اینکه آنان بدترین عالمان در زیر آسمان و کانون فتنه در میان مسلمانانند؛ به این معنا که فتنه از آنان آغاز می‌شود و به آنان باز می‌گردد[۶]؛ بلکه روایات فریقین در نکوهش عالمان بد متواتر است.

خداوند همه‌ی مسلمانان را از دام عالمان بد که امّ الفتنه در آخر الزمان و اسباب ضلالت و شقاوت‌اند، رهایی دهد و از عالمان خوب و پرهیزکار که آنان را به اجتهاد در دین به جای تقلید کورکورانه و زمینه‌سازی برای حکومت خداوند در زمین به جای حکومت زید و عمرو فرا می‌خوانند، بهره‌مند گرداند.

↑[۱] . یونس/ ۳۶
↑[۲] . الزّمر/ ۱۸
↑[۳] . البقرة/ ۱۲۰
↑[۴] . البقرة/ ۱۴۵
↑[۵] . الرّعد/ ۳۷
↑[۶] . نگاه کنید به: الكافي للكليني، ج۸، ص۳۰۸؛ ثواب الأعمال وعقاب الأعمال لابن بابويه، ص۲۵۳ باب عقاب العلماء الفجرة؛ مكارم الأخلاق للطبرسي، ص۴۵۰؛ كنز العمّال للمتّقي الهندي، ج۱۰، ص۲۰۵ باب فی آفات العلم و ج۱۰، ص۲۶۵ باب التحذیر من علماء السوء و ج۱۱، ص۱۸۱.
پایگاه اطّلاع‌رسانی دفتر منصور هاشمی خراسانی بخش بررسی نقدها
هم‌رسانی
این مطلب را با دوستان خود به اشتراک گذارید، تا به گسترش علم و معرفت دینی کمک کنید. شکرانه‌ی یاد گرفتن یک نکته‌ی جدید، یاد دادن آن به دیگران است‌.
رایانامه
تلگرام
فیسبوک
توییتر
می‌توانید این مطلب را به زبان‌های زیر نیز مطالعه کنید:
اگر با زبان دیگری آشنایی دارید، می‌توانید این مطلب را به آن ترجمه کنید. [فرم ترجمه]
نوشتن نقد
کاربر گرامی! شما می‌توانید نقدهای علمی خود بر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی را در فرم زیر بنویسید و برای ما ارسال کنید تا در این بخش به بررسی علمی گرفته شود.
توجّه: ممکن است که نام شما به عنوان نویسنده‌ی نقد، در پایگاه نمایش داده شود.
توجّه: از آنجا که پاسخ ما به پست الکترونیک شما ارسال می‌شود و لزوماً بر روی پایگاه قرار نمی‌گیرد، لازم است که آدرس خود را به درستی وارد کنید.
لطفاً به نکات زیر توجّه فرمایید:
۱ . ممکن است که نقد شما، در پایگاه بررسی شده باشد. از این رو، بهتر است که پیش از نوشتن نقد خود، نقدهای مرتبط را مرور، یا از امکان جستجو در پایگاه استفاده کنید.
۲ . بهتر است که از نوشتن نقدهای متعدّد و غیر مرتبط با هم در هر نوبت، خودداری کنید؛ چراکه چنین نقدهایی در پایگاه به تفکیک و أحیاناً در مدّتی بیش از مدّت معمول بررسی می‌شوند.