یعنی مشکلات جامعه اگر چه در سطح، متعدّد و بسیارند، اما هر چه به عمق می‌روند بیشتر متّحد می‌شوند، تا آن‌که در دایره‌ی مرکزی، به یک نقطه‌ی واحد می‌رسند. هرگز نمی‌توان برای یک دایره، دو نقطه‌ی مرکزی در نظر گرفت. بنابراین، هرگاه دیدیم که مشکلاتِ متعدّد، به ریشه‌ی واحدی نرسیده‌اند، باید بدانیم که در شناختِ آن‌ها اشتباه کرده‌ایم. درباره‌ی مسأله‌ی دوم نیز نباید تحت تأثیر تبلیغات و تلقینات رایج قرار بگیری؛ چراکه ما وقتی ریشه‌ی اصلی مشکلات را قطع کردیم، در واقع همه‌ی مشکلات را از بین برده‌ایم. بنابراین، ما در عین پرداختن به ریشه‌ی اصلی، به سطح‌ها نیز پرداخته‌ایم؛ هم‌چنان‌که وقتی درختی را از ریشه درآوردی، در واقع شاخه‌های آن را نیز از بین برده‌ای، اما اگر شاخه‌ها را چیدی و ریشه را باقی گذاشتی، درخت هم‌چنان زنده است و سال دیگر شاخه‌های تازه‌ای در می‌آورد!

■ دانشجو کمی اندیشید و گفت: حق با شماست. اما می‌بینیم که با کمال تأسف، بسیاری از آنان که دردِ اجتماع و دغدغه‌ی اصلاح مملکت داشته‌اند، همواره در سطح‌ها مانده‌اند و به عمق و ریشه راه نبرده‌اند و بدین سان نیروهای خود را هدر داده‌اند.